Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube

Spostrzeżenia Końcowe Komitetu Praw Dziecka w sprawie raportu okresowego Polski

Data publikacji: 22.09.2016

Dnia 2 października 2015 r. miała miejsce 2052 sesja Komitetu Praw Dziecka ONZ, podczas której wydał on Spostrzeżenia Końcowe dotyczące stanu realizacji Konwencji Praw Dziecka w Polsce (CRC/C/POL/CO/3-4). Wydając Spostrzeżenia, Komitet posiłkował się złożonymi przez Polskę raportami z wykonywania Konwencji za lata 1999-2010 oraz alternatywnymi raportami organizacji pozarządowych. Do Komitetu wpłynął raport Instytutu Ordo Iuris przygotowany wraz z grupą innych polskich organizacji1 oraz raport organizacji których liderem jest Fundacja Helsińska2. Znajdujące się w Spostrzeżeniach uwagi wzbudzają szereg wątpliwości i to nie tylko z perspektywy krajowego porządku prawnego ale nade wszystko w świetle unormowań samej Konwencji Praw Dziecka, na podstawie i w granicach której Komitet jest zobowiązany działać.


I. Kompetencje Komitetu Praw Dziecka.


Komitet Praw Dziecka jest organem powołanym na mocy Konwencji Praw Dziecka do monitorowania wykonywania jej postanowień przez Państwa-Strony (art. 43 ust. 1 KPD). Komitet, w relacjach z państwami-stronami, może jedynie żądać „dalszych informacji odnoszących się do wprowadzenia w życie konwencji” (art. 44 ust. 4), a także „czynić sugestie i ogólne zalecenia” (art. 45 lit d)). Jednocześnie Komitet jest całkowicie związany przepisami Konwencji i nie jest uprawniony do wydawania prawnie wiążącej jej interpretacji. W świetle przepisów Konwencji, nie może być też miejsca dla formułowania zaleceń na podstawie odbiegającej od konwencyjnych przepisów, wykładni wprowadzanych przez członków komitetu. W świetle ogólnych zasad prawa międzynarodowego bezpodstawna jest również teza jakoby uprawnienie Komitetu do interpretowania Konwencji w sposób domyślny mogło wynikać z samego faktu jego powołania. Każda kompetencja Komitetu musi wynikać z konkretnych postanowień Konwencji. Jak stwierdza dokument Komisji Prawa Międzynarodowego ONZ, „Państwa związane są … jedynie przez zobowiązanie które w sposób wolny zaakceptowały, z pełną świadomością konsekwencji”. Zmiana treści podpisanej umowy może się odbyć jedynie za zgodną wolą umawiających się stron, którymi są Państwa-Strony, nie jest zaś nią w żadnym wypadku Komitet3.


Niestety, komitety lekceważąc zasady ogólne prawa międzynarodowego uzurpują sobie często kompetencję do narzucania wiążącej wykładni monitorowanych umów, w treści zaleceń i ogólnych rekomendacji. Na teksty te powołują się inne organy międzynarodowe, które niekiedy mogą mieć kompetencje do wydawania aktów prawnych o charakterze wiążącym. W ten sposób generuje się nieuprawnioną presję w kierunku zmiany krajowego prawa, i to w sposób sprzeczny z unormowaniami konstytucyjnymi.


II. Spostrzeżenia Komitetu Praw dziecka.


W Spostrzeżeniach Końcowych dotyczących polskiego Raportu Okresowego Komitet po raz kolejny potraktował tekst zaakceptowanej przez wszystkie Państwa-Strony Konwencji Praw Dziecka w sposób nader nonszalancki i wybiórczy. Rodzi to zasadnicze pytania o obiektywizm i bezstronność tego międzynarodowego gremium. Szczególne wątpliwości budzą spostrzeżenia Komitetu dotyczące walki z dyskryminacją, likwidacji okien życia oraz upowszechniania praw reprodukcyjnych i seksualnych oraz aborcji wśród nastolatków.


a) Dyskryminacja.


Komitet odnosząc się do problemu walki z dyskryminacją dzieci (par. 16 i 17 Spostrzeżeń Końcowych), wyraził zaniepokojenie wciąż istniejącymi w Polsce genderowymi stereotypami dotyczącymi ról kobiet i mężczyzn (par. 16 (b) ), które mają przyczyniać się do utrwalania dyskryminacji w Polsce. Z tego powodu, rekomenduje on polskim władzom przyjęcie odpowiednich poprawek do ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania4 , tak aby uwzględnić w niej przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na gender oraz orientację seksualną. W ten sposób Komitet wspiera postulaty skrajnych środowisk politycznych w Polsce, które dążą do daleko idącego ograniczenia wolności słowa oraz wolności gospodarczej pod pretekstem walki z dyskryminacją5. Uwagi Komitetu są całkowicie niezrozumiałe w świetle treści zakazu dyskryminacji zawartego w art. 2 KPD, który nie posługuje się ani pojęciem rodzaju (gender) (w angielskiej wersji tekstu mowa o zakazie dyskryminacji ze względu na płeć - sex6) ani też kategorią „orientacji seksualnej”. Komitet forsował również tezę o konieczności wprowadzenia do Kodeksu Karnego przepisów penalizujących tzw. „mowę nienawiści” m. in. wobec członków subkultur LGBTQ. Postulat ten również nie ma najmniejszego oparcia w tekście Konwencji.


b) Prawo do tożsamości.


Komitet wyraził głębokie zaniepokojenie wzrastającą w Polsce liczbą tzw. „okien życia” (par. 20 i 21 Spostrzeżeń Końcowych) wskazując, że ich istnienie pozwala na anonimowe porzucenie dziecka, co stoi w sprzeczności z gwarantowanym przez Konwencję w art. 7, 8 prawem każdego dziecka do poznania swojej tożsamości. Temat „okien życia” prawdopodobnie był wywołany treścią Alternatywnego Raportu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka (s. 13 i 14). Komitet napiętnował istnienie „okien życia” domagając się wprowadzenia prawnego zakazu ich funkcjonowania. Jednocześnie Komitet pominął milczeniem, że „okna” te stanowią sposób wywiązania się z Konwencyjnego obowiązku ochrony życia dzieci wynikającego z art. 6 KPD i jednocześnie zapewnia kobiecie w trudnej sytuacji życiowej odpowiednią dyskrecję.


Powyższe stanowisko Komitetu razi w kontekście pominięcia milczeniem ewidentnego zanegowania tego samego prawa do poznania swej tożsamości przez dzieci poczęte in vitro z zastosowaniem komórek rozrodczych dawców, którym ustawa o leczeniu niepłodności7 gwarantuje pełną anonimowość. Problem ten podniesiono w raporcie alternatywnym przygotowanym przez Ordo Iuris jednak został on całkowicie przemilczany, co budzi kolejne wątpliwości, co do bezstronności Spostrzeżeń Komitetu.


c) Postulat upowszechniania tzw. zdrowia i praw reprodukcyjnych i seksualnych nastoletnich dziewcząt i chłopców.


Komitet Praw Dziecka negatywnie odniósł się do lekcji Wychowania do Życia w Rodzinie (par. 38 lit. a), wskazując, iż nie zapewniają one młodzieży pełnej informacji na temat tzw. zdrowia i praw reprodukcyjnych i seksualnych (sexual and reproductive health and rights - SRHR). Z tych przyczyn zarekomendował on Polsce rozszerzenie zakresu lekcji WDŻwR tak, by zapewniały one kompleksową edukację seksualną uczniom (comprehensive sexual education) przez którą we frazeologii agend ONZ rozumie się zajęcia zachęcające dzieci i młodzież do eksperymentowania w sferze płciowości. Również w tym przypadku próżno szukać przepisu Konwencji, który upoważniałby Komitet do formułowania tego typu rekomendacji. Co więcej, narusza ona art. 5 KPD, wskazujący na rodziców, jako gwarantów poszanowania dobra dziecka. Jednocześnie, Komitet zignorował pozytywne efekty przyjętego w Polsce systemu edukacji na temat ludzkiej płciowości, które przedstawił w swoim raporcie Instytut Ordo Iuris. Jak wskazują liczne badania, w tym badania EUROSTATu, praktykowana w Polsce edukacja seksualna wychowująca do wstrzemięźliwości podnosi wiek inicjacji seksualnej stanowiąc czynnik poważnie redukujący liczbę ciąży i aborcji u nastoletnich dziewcząt8.


Ponadto, Komitet wyraził zaniepokojenie utrudnionym dostępem nastoletnich dziewcząt i chłopców do usług z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, nade wszystko zaś do „nowoczesnych środków antykoncepcyjnych” (par. 38 pkt b) podkreślając, że dostęp ten należy zapewnić małoletnim w warunkach poufności (tj. bez wiedzy rodziców) (par. 39 lit.b). Również i w tym przypadku Komitet sformułował rekomendacje naruszające art. 5 KPD forsując tematykę tzw. „praw reprodukcyjnych i seksualnych”, która jest nieobecna w Konwencji.


Szczególne zakłopotanie budzi jednak umieszczenie w Spostrzeżeniach Końcowych Komitetu postulatów upowszechniania aborcji wśród dziewcząt poniżej 18 roku życia (par. 38 lit. c i d, par. 39 lit. b i c). W swoich uwagach Komitet czyni niezrozumiałe zarzuty n.t. braku oficjalnych danych o skali przeprowadzanych nielegalnie aborcji, nie wyjaśniając jednocześnie, jak państwo miałoby zbierać te dane. Jednocześnie, ignorując treść art. 6 w zw. z preambułą Konwencji, Komitet formułuje kuriozalny zarzut o nadmiernej (zbyt restrykcyjnej) ochronie życia dzieci w okresie prenatalnym. Jednocześnie podnosi brak jasnych procedur pozwalających na pozbawianie życia dzieci na prenatalnym etapie rozwoju oraz na negatywne postrzeganie aborcji przez społeczeństwo (!) jako na rzekome naruszenia KPD (sic!) bowiem utrudniać to ma nieletnim dziewczętom dostęp do „zabiegu”. Z tych przyczyn, Komitet, pomimo braku podstaw w tekście KPD, rekomenduje Polsce ustawowe osłabienie ochrony życia dzieci w okresie prenatalnym poprzez zmianę ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży9. Jednocześnie Komitet postuluje by ustawowe przesłanki depenalizujące aborcję były interpretowane w bardzo swobodny sposób. Tymczasem postanowienia Konferencji ONZ w Kairze10 wyraźnie wskazują, że tzw. prawa reprodukcyjne i seksualne nigdy nie powinny być interpretowane w sposób, który włączałby w zakres pojęciowy tego terminu „prawo do aborcji” czy też nakaz upowszechniania tej procedury11. Komitet tym samym formułuje swoje rekomendacje nie tylko nie mając po temu podstaw w tekście KPD, ale jednocześnie narusza postanowienia dokumentów zaakceptowanych przez kraje członkowskie ONZ, nie wspominając nawet o polskiej Konstytucji.


III. Główne tezy alternatywnego raportu Instytutu Ordo Iuris.


Jak już była o tym mowa, Komitet uwzględnił jedynie raport alternatywny grupy organizacji, którym przewodziła Fundacja Helsińska Praw Człowieka, ignorując uwagi raportu przygotowanego wraz z innymi organizacjami przez Instytut Ordo Iuris12, w którym wskazywano na ewidentne przykłady naruszeń Konwencji.


Ordo Iuris podniosło problem naruszenia Konwencji przez przyjętą ostatnio ustawę o leczeniu niepłodności13, której rozwiązania naruszają art. 7 i 8 KPD (prawo dziecka do poznania swej tożsamości) oraz prawo dziecka do życia (art. 6 KPD w związku z preambułą), które Państwo-Strona zobowiązana jest ochronić zarówno przed, jak i po jego urodzeniu. Brak również regulacji stwarzających odpowiednie zabezpieczenie przed praktykami macierzyństwa zastępczego, co narusza art. 35 KPD zakazujący handlu dziećmi.


Instytut zwrócił również uwagę na przypadki uśmiercania lub pozostawiania bez opieki ze skutkiem śmiertelnym dzieci, które urodziły się żywo w trakcie procedury późnej aborcji. Jednocześnie wskazano, że nasilające się przypadki nadużyć ze strony urzędników, bezpodstawnie odbierających dzieci rodzicom, stanowi naruszenie art. 9, 16 ust. 1 i 18 Konwencji. Wskazano również, że umożliwienie nabywania przez dzieci bez nadzoru lekarza i rodziców, niezwykle silnego preparatu prezentowanego jako tzw. „antykoncepcja awaryjna”14, mającego wiele skutków ubocznych15, narusza art. 24 Konwencji mówiący o obowiązkach państwa zapewnienia ochrony zdrowia dzieci16.


Również systematyczne ignorowanie przez polski rząd rodzicielskiego ruchy społecznego w sprawie obniżenia wieku obowiązku szkolnego oraz wprowadzenia obowiązku przedszkolnego stanowi pogwałcenie art. 3 ust. 2 oraz art. 5 Konwencji, które nakazują państwu podejmowanie działań przy uwzględnieniu i poszanowaniu praw i obowiązków rodziców. Kwestie te nie zostały podniesione w spostrzeżeniach końcowych Komitetu.


IV. Podsumowanie


Wydane przez Komitet Spostrzeżenia Końcowe dotyczące realizacji praw dziecka w Polsce, potwierdzają tendencję Komitetu do ignorowania treści Konwencji, która go powołuje i zakreśla swym tekstem granice jego kompetencji. W sposób całkowicie niefrasobliwy Komitet odnosi się nie tylko do tekstu Konwencji ale również do suwerenności jej Stron (w tym wypadku Polski) formułując daleko idące postulaty prawodawcze, do których brak jest podstaw w tekście Konwencji a niekiedy wręcz go naruszają. W praktyce stosowanej przez Komitet wyraźnie dostrzec można przeświadczenie, że nie istotne jest to, co wynegocjowano w tekście Konwencji, ale to, kto ją czyta i interpretuje. Szczególnie niepokojące jest to, że Komitet w swym wystąpieniu udziela wyraźnego poparcia radykalnym projektom legislacyjnym wąskich środowisk, które wywołują wyraźny opór społeczny i które wykorzystują w tym celu instytucję raportów alternatywnych. Jednocześnie inne raporty alternatywne, które starają się traktować z należytym respektem tekst Konwencji, są całkowicie ignorowane.


1. http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared Documents/POL/INT_CRC_NGO_POL_21649_E.pdf 
2. http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/POL/INT_CRC_NGO_POL_21892_E.pdf 
3. Więcej na temat kompetencji KPD zob. : http://www.ordoiuris.pl/komitet-praw-dziecka-onz-narusza-postanowienia-konwencji,3382,analiza-prawna.html.
4. Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania, Dz. U. z 2010 r. Nr 254, poz. 1700.
5. Rekomendacje te nawiązują w sposób jednoznaczny do treści projektu, który był przez Sejm VII kadencji procedowany jako druk sejmowy 1051, nowelizującej w.w. ustawę z 3 grudnia 2010, i który wywołał ogromną krytykę społeczną.
6. Zob. więcej: http://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/crc.aspx. 
7. Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności, dz. cyt.
8. Por. np.  http://ec.europa.eu/eurostat/web/products-datasets/-/demo_fabort , zob. więcej: B. Woynarowska (i in.), Odsetek młodzieży w wieku 15-stu lat po inicjacji seksualnej w związku z wprowadzeniem WDŻwR, “Ginekologia Polska” nr. 8,s. 6220-632.
9. Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. 1993, Nr 17, poz. 78 ze zm.).
10. Report of the International Conference on Population and Development, 18 październik 1994 r., A/CONF.171/13.
11. Tamże, pkt. 8.25.
12. Sygnatariuszami raportu przygotowanego przez Ordo Iuris we współpracy ze Stowarzyszeniem Stop Manipulacji, Fundacją Rzecznik Praw Rodziców jest również Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Legnickiej, Fundacja Pro – Prawo do życia oraz Centrum Wspierania Inicjatyw dla Życia i Rodziny.
13. Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności, Dz. U. 2015 r., poz. 1087.
14. Rozporządzenie  zmieniające rozporządzenie w sprawie wydawania z apteki produktów leczniczych i wyrobów medycznych, Dz.U. 2015 poz. 477.
15. Zob. stanowisko Prezydium Naczelnej Rady Aptekarskiej z dnia 21 stycznia 2015 r. w sprawie stosowania tabletek zawierających octan uliprystalu:  „częste stosowanie tych tabletek [zawierających substancję czynną – octan uliprystalu – przyp. OI] powoduje zaburzenia hormonalne, rozregulowanie cyklu menstruacyjnego. Jest to duża ingerencja w układ hormonalny, co przy częstym stosowaniu może w konsekwencji stwarzać problemy z zajściem w ciążę, a później nawet przyspieszyć przekwitanie. Nie są też znane skutki oddziaływania octanu uliprystalu na płód, jeśli po zażyciu tabletki hamującej lub opóźniającej owulację dojdzie do implantacji zarodka.”, http://www.nia.org.pl/news/2827/1/stanowisko-nr-vi22015-prezydium-naczelnej-rady.html.
16. Zob. więcej: Opinia o projekcie Rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie wydawania z apteki produktów leczniczych i wyrobów medycznych  http://www.ordoiuris.pl/opinia-instytutu-ordo-iuris-w-sprawie-projektu-rozporzadzenia-zmieniajacego-rozporzadzenie-w-sprawie-wydawania-z-apteki-produktow-leczniczych-i-wyrobow-medycznych,3597,analiza-prawna.html.

Edukacja

Na co zezwala i czego zakazuje nauczycielom nowe rozporządzenie dotyczące prac domowych

Pierwszego kwietnia wejdą w życie regulacje przewidujące ograniczenia dla nauczycieli w szkołach podstawowych. Dotyczą one możliwości zadawania i oceniania prac domowych. W klasach I-III zabronione będzie zadawanie uczniom pisemnych i praktyczno-technicznych prac domowych z wyjątkiem ćwiczeń usprawniających motorykę małą, czyli np. umiejętność pisania. W klasach IV-VIII pisemne i praktyczno-techniczne prace domowe będą mogły być proponowane do wykonania przez nauczyciela, ale nie będą one obowiązkowe dla ucznia i nie będą podlegały ocenie.

Czytaj Więcej

Wolność religii w szkole

Prawo ucznia do udziału w rekolekcjach. Analiza zarzutów stawianych dyrektorom szkół przez niektóre organizacje pozarządowe

Główne tezy

· Rekolekcje mogą być organizowane na terenie szkoły.

· Każdy uczeń, który tego chce może uczestniczyć w rekolekcjach. Fakt uczęszczania bądź nieuczęszczania na lekcje religii nie ma znaczenia.

· Niepowiadomienie dyrektora szkoły z miesięcznym wyprzedzeniem o terminie rekolekcji nie uniemożliwia ich organizacji.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Zagrożenie zdrowia psychicznego kobiety ciężarnej jako przesłanka legalizująca aborcję

· Od czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku uznającego niezgodność z Konstytucją aborcji eugenicznej, podejmowane są próby rozszerzającej interpretacji przesłanki zagrożenia zdrowia kobiety. Miałaby ona uzasadniać poszerzenie dostępu do aborcji w Polsce.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Analiza projektu Paktu ONZ na rzecz Prawa do Rozwoju

· W Grupie Roboczej Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem nowego traktatu międzynarodowego - Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju.

Czytaj Więcej