fbpx Prawne aspekty zjawiska seksualizacji kobiet w reklamie | Ordo Iuris

Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube

Prawne aspekty zjawiska seksualizacji kobiet w reklamie

Data publikacji: 20.09.2016

Żyjemy w świecie przepełnionym reklamami. Reklama atakuje nas na każdym kroku - na ulicy, w autobusie, w metrze. Każdy z nas jest odbiorcą przekazów reklamowych czy tego chce, czy nie. Palącym problemem związanym z wszechobecnością reklam jest seksualizacja kobiet i dziewcząt w przekazach marketingowych.

 

Producenci bardzo często wykorzystują skojarzenia erotyczne, aby zwiększyć sprzedaż produktów, przy czym w większości przypadków skojarzenia te nie mają związku z cechami reklamowanych produktów. Często kobieta jest przedstawiana nie jako osoba, a jedynie jako “nagroda rzeczowa” za skorzystanie z usługi lub zakup produktu. Dlatego też niezwykle ważnym współczesnym problemem jest propagowanie zasad etyki reklamy oraz wywieranie nacisku na przedsiębiorców, aby swoje reklamy tworzyli w sposób społecznie odpowiedzialny. Jednym z najważniejszych narzędzi, które ma do dyspozycji społeczeństwo obywatelskie jest samoregulacja. W dziedzinie reklamy w Polsce samoregulacji podjął się Związek Stowarzyszeń Rada Reklamy, który opracował i wdrożył Kodeks Etyki Reklamy. Dokument ten obejmuje regulację całego przekazu reklamowego z wyjątkiem kampanii społecznych i politycznych. Kodeks uwzględnia specyfikę różnych mediów i promuje odpowiedzialne praktyki przedsiębiorców. Na jego podstawie Komisja Etyki Reklamy (KER) rozpatruje skargi dotyczące budzących kontrowersje treści marketingowych.

 

W połowie 2012 roku KER zajmowała się skargami na reklamy telewizyjne napoju energetycznego. Reklama przedstawiała znanego, emerytowanego boksera w otoczeniu skąpo ubranych kobiet. W skargach podnoszono, że zestawienie słynącego z agresji, także poza ringiem, boksera i niedwuznacznie zachowujących się pań w reklamie emitowanej w telewizji w czasie transmisji meczów Euro 2012 narusza dobre obyczaje, dyskryminuje kobiety ze względu na płeć i zagraża moralnemu rozwojowi dzieci. Zespół Orzekający Komisji, po wysłuchaniu przedstawiciela producenta napoju, zajął stanowisko skierowane do przedsiębiorcy. Stwierdził, że rozpowszechnianie przedmiotowej reklamy powinno się odbywać po godzinie 20-tej. Uzasadnieniem stanowiska był m.in. art. 32 Kodeksu Etyki Reklamy, zgodnie z którym przepisy dotyczące reklamy skierowanej do dzieci stosuje się odpowiednio również do reklam, które nie są bezpośrednio skierowane do dzieci, jednak dzieci są ich odbiorcami ze względu na formę oraz miejsce i sposób prezentowania reklam. Orzeczenie najwidoczniej nie zrobiło wielkiego wrażenia na producencie napoju, skoro wkrótce rozpoczął nową kampanię - tym razem spotom telewizyjnym towarzyszyła reklama wielkoformatowa. Kampania ta sprawiła, że wcześniejsze działania wydały się właściwie niewinne. Reklama przedstawiała, a jakże, roznegliżowaną modelkę w alkowianej pozie. Tekst zachęcał: “bądź grzeszny”. Należy przypomnieć, że reklama dotyczy napoju energetycznego. Billboard z taką reklamą zobaczyć można było m.in. nawet nad osiedlowym sklepem z zabawkami. Po kilku dniach ekspozycji na plakatach pojawił się właściwie niczego niezakrywający czarny pasek z napisem: “ocenzurowano”. Tylko wzmacniał przekaz reklamowy...

 

Niestety polskie prawo nie zawiera zbyt wielu instrumentów pozwalających bronić dzieci, młodzież i dorosłych przed agresywnymi treściami reklamowymi. Co więcej, te instrumenty, które można w polskim prawie odnaleźć, nie są stosowane przez organy państwa, o czym niżej. Polskie prawo nie zakazuje wykorzystywania erotyki w reklamie, co nie oznacza jednak, że kampanie reklamowe mogą naruszać dobre obyczaje. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji uznaje za czyn nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy reklamę sprzeczną z dobrymi obyczajami lub uchybiającą godności człowieka. “Dobre obyczaje” na gruncie tej ustawy to pojęcie przede wszystkim o charakterze kryterium ekonomiczno-funkcjonalnego. Jednakże, jak zaznacza prof. J. Szwaja, w większości wypadków czynów nieuczciwej konkurencji posłużenie się kryterium ekonomiczno-funkcjonalnym prowadzi do ocen analogicznych do tych, jakie nastąpiłyby przy zastosowaniu tradycyjnych kryteriów etyczno-moralnych.

 

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji chroni jednak konkurencję między przedsiębiorcami. Konsumenci natomiast mogą poszukiwać ochrony w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów. Zgodnie z art. 24 tej regulacji zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Taką praktyką są m.in. nieuczciwe praktyki rynkowe lub, wspomniane wyżej, czyny nieuczciwej konkurencji. Innymi słowy, zakazane jest posługiwanie się reklamą naruszającą dobre obyczaje. Organem powołanym do ochrony konsumentów, dysponującym odpowiednimi kompetencjami i skutecznymi narzędziami, jest Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Dotychczas jednak UOKiK nie zajmował się tego typu sprawami i według oficjalnego stanowiska, nie zamierza tego robić. Zgodnie z przyjętą polityką nie włącza się w sprawy związane z naruszeniem zbiorowych interesów konsumentów, jeżeli interesy te nie mają wymiaru ekonomicznego. Naruszenie dobrych obyczajów w reklamie zdaniem UOKiK wymiaru ekonomicznego nie ma. Stanowisko to dziwić również z prawnego punktu widzenia. Zresztą nie jestem w tym zadziwieniu odosobniony.

 

Podobne stanowisko wyraziła w swoim wystąpieniu w Sejmie RP pani prof. Irena Lipowicz, Rzecznik Praw Obywatelskich, wygłoszonym podczas konferencji pt. „Odebrana niewinność. Seksualizacja kobiet i dziewcząt w mediach i reklamie”. Co więcej, RPO zwróciła uwagę na to, że seksualizacja kobiet i dziewcząt w reklamie stanowi przedpole do handlu żywym towarem, a walka z seksualizacją, jak często się nam wmawia, nie jest przejawem zapóźnienia - wręcz przeciwnie, w dojrzałych demokracjach jest działaniem traktowanym niezwykle poważnie. Zgodnie z komentarzem T. Skocznego użyte w przedmiotowej ustawie pojęcie “interesów konsumentów” rozciąga się również na wymiar pozaekonomiczny. Również więc doktryna prawa dostrzega w ustawie narzędzie do urzędowego nadzorowania treści reklam. Narzędzi tych nie dostrzega jednak Pani (sic!) Prezes UOKiK. Również inne organy administracji powinny czynnie wspierać konsumentów w podobnych sprawach - nie poprzez tworzenie przepisów, ale promowanie pozytywnych działań oraz piętnowanie naruszeń. Jest tu ogromne pole do działania dla Pani Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania czy Rzecznika Praw Dziecka.

 

Istotnym czynnikiem wspierającym samoregulację są akcje konsumenckie, stanowiące najlepsze praktyki społeczeństwa obywatelskiego. Zwiększają one świadomość i wrażliwość konsumentów. Przypominają, że nie należy zgadzać się na wszystko i że nie wszystko jedno co i jak jest reklamowane, a co za tym idzie - nie wszystko jedno, co kupujemy. Prędzej czy później akcje konsumenckie przełożą się na praktyki przedsiębiorców. Niestety, często doraźna kalkulacja finansowa powoduje, że przedsiębiorcom przekraczanie norm i prowokowanie, choćby kosztem dzieci czy dyskryminacji kobiet, po prostu się opłaca. W takie praktyki powinien ingerować aparat państwowy.

Autor: Mec. Jakub Sewerynik

Wolności obywatelskie

Granice swobody wykonywania zawodów zaufania publicznego w kontekście korzystania z praw i wolności konstytucyjnych

Kwestia odpowiedzialności dyscyplinarnej lekarzy była przedmiotem dyskusji podczas ostatnich posiedzeń Parlamentarnego Zespołu ds. funkcjonowania Izb Lekarskich w Polsce. Obrady obserwowali przedstawiciele Ordo Iuris.  Instytut opracował analizę dotyczącą konstytucyjnych granic wykonywania zawodów zaufania publicznego, która dotyczy m.in. problematyki odpowiedzialności zawodowej lekarzy oraz przedstawicieli tzw. wolnych zawodów prawniczych.

Czytaj Więcej

Wolności obywatelskie

Opinia prawna dotycząca poselskiego projektu ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 kwietnia 2022 r. (druk nr 2263)

W Sejmie procedowany jest poselski projekt ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie ochrony państwa przed zadłużeniem. Projektowana nowelizacja zmieniłaby art. 216 ust. 5 Konstytucji regulujący zaciąganie przez państwo pożyczek i udzielanie poręczeń, a także dodałaby rozdział XIa zatytułowany „Zagrożenie bezpieczeństwa państwa”.

Czytaj Więcej

Opinia amicus curiae ws. skarg dotyczących art. 1 §1 Kodeksu rodzinnego

Trybunał Konstytucyjny na posiedzeniach niejawnych umorzył w ostatnich miesiącach szereg postępowań w sprawach ze skarg par jednopłciowych domagających się instytucjonalizacji ich związków w Polsce. Skargi dotyczą art. 1 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym małżeństwo może zawrzeć kobieta i mężczyzna składając odpowiednie oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.

Czytaj Więcej

Edukacja

Analiza wybranych zagadnień zawartych w projekcie „Polityki Oświatowej Miasta Poznania 2030”

Projekt „Polityka Oświatowa Miasta Poznania 2030” wykracza poza obszar planowania polityki oświatowej i wprowadza elementy mające na celu oddziaływanie ideologicznie na dzieci, młodzież oraz pracowników systemu oświaty, wychodzące daleko poza obszar dbania o przestrzeganie zasady równości i niedyskryminacji.

Czytaj Więcej