Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube

Opinia prawna w sprawie manifestowania przez urzędników samorządowych wsparcia dla manifestacji proaborcyjnych w miejscu i godzinach pracy

Data publikacji: 14.05.2021

GŁÓWNE TEZY OPINII:

  1. Art. 1 w zw. z art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych wskazują, w jaki sposób pracownik samorządowy powinien wykonywać swoje obowiązki, tj. zawodowo, rzetelnie, bezstronnie, sumiennie i sprawnie. W stosunku do pracowników samorządowych ustawodawca stawia wysokie wymogi profesjonalizmu przy wykonywaniu powierzonych im zadań.
  2. Prezentowanie przez urzędników samorządowych symboliki ruchów politycznych
    i społecznych w miejscu pracy może naruszać zasadę bezstronności i zaufanie obywateli do organów administracji publicznej.
  3. Za niedopuszczalne uznać należy jawne manifestowanie przez urzędników swojego poparcia w konflikcie, który niezwykle mocno polaryzuje społeczeństwo. Nadmienić wypada, że same manifestacje proaborcyjne – poza wulgarnymi hasłami – wiązały się z aktami agresji oraz wandalizmu. Tymczasem profesjonalna kadra samorządu terytorialnego stanowi jeden z instrumentów służących ochronie interesu publicznego.
  4. Nie można byłoby również zgodzić się z argumentem, jakoby zakaz wywieszania symboli „Strajku Kobiet” przez urzędników samorządowych na terenie miejsca pracy naruszał konstytucją swobodę do wyrażania własnych poglądów. Faktem jest, że urzędnik może przyłączać się do protestów, a także manifestować swoje poglądy. Należy jednak rozróżnić posiadanie i ujawnianie własnych poglądów poza miejscem i godzinami pracy od czynienia tego w przestrzeni bezpośredniej obsługi obywateli w ramach zadań realizowanych przez administrację publiczną.

 

Opis stanu faktycznego

Pod koniec ubiegłego roku w oknach Urzędu Dzielnicy Ursynów m. st. Warszawy pojawiły się wywieszki z symboliką wykorzystywaną przez „Strajk Kobiet” umieszczone przez część pracowników Urzędu. Na zdjęciach przesyłanych do Instytutu Ordo Iuris przez zaniepokojonych mieszkańców dzielnicy Ursynów można było zobaczyć profil kobiety z umieszczonymi na nim symbolem błyskawicy i napisem „Strajk Kobiet”. Symbolika ta była powszechnie wykorzystywana w trakcie protestów przeciwko wyrokowi Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 r. o sygn. akt K 1/20[1],
zgodnie z którym art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży[2] jest niezgodny z Konstytucją RP.

 

Analiza prawna

W przedmiotowej sprawie istotne znaczenie ma treść ustawy z dnia 21 listopada 2008 r.
o pracownikach samorządowych[3] (zwana dalej: UsPrSam) kompleksowo regulującej m. in. prawa i obowiązki pracowników samorządowych, czyli także urzędników pracujących w Urzędzie Dzielnicy Ursynów. Art. 1 oraz art. 24 ust. 2 UsPrSam wskazują:

Art. 1. W celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego i bezstronnego wykonywania zadań publicznych przez samorząd terytorialny ustanawia się przepisy prawa pracy określające status prawny pracowników samorządowych.

Art. 24 ust. 2. Do obowiązków pracownika samorządowego należy w szczególności:

1) przestrzeganie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów prawa;

2) wykonywanie zadań sumiennie, sprawnie i bezstronnie;

3) udzielanie informacji organom, instytucjom i osobom fizycznym oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu jednostki, w której pracownik jest zatrudniony, jeżeli prawo tego nie zabrania;

4) dochowanie tajemnicy ustawowo chronionej;

5) zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami, zwierzchnikami, podwładnymi oraz współpracownikami;

6) zachowanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim;

7) stałe podnoszenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych.

Art. 1 w zw. z art. 24 ust. 2 pkt 2 UsPrSam wskazują, w jaki sposób pracownik samorządowy powinien wykonywać swoje obowiązki, tj. zawodowo, rzetelnie, bezstronnie, sumiennie i sprawnie. Widać zatem wyraźnie, że w stosunku do pracowników samorządowych ustawodawca stawia wysokie wymogi profesjonalizmu przy wykonywaniu powierzonych im zadań. Art. 24 ust. 2 UsPrSam jest również wyrazem obowiązku działania przez pracownika samorządu terytorialnego zgodnie z zasadą praworządności[4]. Doktryna podkreśla, że przepis ten należy rozpatrywać w kontekście zasady państwa prawnego zawartej w art. 2 Konstytucją RP oraz zasady legalizmu określonej w art. 7 Konstytucji RP[5]. Na tej podstawie uzasadnione zatem wydaje się twierdzenie, iż zasada praworządności polega również na szacunku wobec ustanowionego prawa, zwłaszcza ze strony organów władzy publicznej oraz osób zatrudnionych do obsługi tych organów. Zasadnicze pytanie, jakie należy postawić brzmi, czy treść tej zasady należy rozumieć wąsko tj. jako nienaruszanie prawa przez urzędnika, czy też szeroko jako poszanowanie dla całego obowiązującego systemu prawnego.

Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą. Należy powziąć zatem wątpliwość, czy rozwieszanie plakatów przez urzędników zapewniających obsługę Urzędu Dzielnicy Ursynów w przestrzeni samego urzędu wpisuje się w zachowanie zasady praworządności w rozumieniu szerokim. Podważanie fundamentów prawnych funkcjonowania państwa trudno bowiem uznać za zachowanie wpisujące się w obowiązek realizujący zasadę praworządności. Argumentacja ta wydaje się szczególnie uzasadniona w omawianym przypadku, gdzie przedmiotem sporu jest nie tyle akt ustawowy korzystający z domniemania konstytucyjności, lecz już samo orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego odnoszące się m.in. do zgodności z Konstytucją RP przerwania ciąży w przypadku realizacji przesłanki występowania dużego prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia dziecka poczętego albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu. Orzeczenie stwierdzające niezgodność tzw. przesłanki eugenicznej, jak już wskazano uprzednio, ma charakter powszechnie obowiązujący i ostateczny. Warto również mieć na uwadze, iż jednym z postulatów Ogólnopolskiego „Strajku Kobiet” jest „pełnia praw kobiet i aborcja na żądanie”[6], który stoi w oczywistej sprzeczności z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ochrony życia ludzkiego[7].

Można mieć również zasadniczą wątpliwości odnośnie zachowań pracowników urzędu w kontekście realizacji zasady bezstronności. Bezstronność bowiem może być rozumiana szeroko tj. jako niepodleganie nie tylko wpływom partii politycznych, ale także organizacji społecznych[8]. Tym samym, za niedopuszczalne uznać należy jawne manifestowanie swojego poparcia w konflikcie, który niezwykle mocno polaryzuje społeczeństwo. Nadmienić wypada, że same manifestacje proaborcyjne – poza wulgarnymi hasłami – wiązały się z aktami agresji oraz wandalizmu. Tymczasem profesjonalna kadra samorządu terytorialnego stanowi jeden z instrumentów służących ochronie interesu publicznego[9]. W celu wyjaśnienia pojęcia „interesu publicznego” warto odwołać się do orzecznictwa sądowego, np. wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, który stwierdził[10]:

Odnośnie pojęcia "interesu publicznego" analiza orzecznictwa pozwala na sformułowanie jednolitego poglądu, według którego pojęcie to należy rozumieć jako dyrektywę postępowania nakazującą respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa takich jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie do organów władzy, równość traktowania osób w podobnej sytuacji, czy realizację zobowiązań podatkowych.

Widać zatem, że „interes publiczny” może być rozumiany szeroko, a tym samym daje co najmniej podstawy do wyprowadzania wątpliwości odnośnie zgodności z prawem wywieszania przez urzędników samorządowych symboliki „Strajku Kobiet” w oknach Urzędu Dzielnicy Ursynów. Może to przekładać się negatywnie na zaufanie obywateli do organu administracji publicznej obsługiwanego przez tychże urzędników.

W świetle powyżej przedstawionych rozważań wydaje się być oczywistym, iż podobne zachowania nie mogą być przez Zarząd Dzielnicy, czyli organ nadzorujący pracę Urzędu Dzielnicy, usprawiedliwiane na gruncie art. 108 § 1 pkt 1 Kodeksu wyborczego[11] zabraniającego agitacji wyborczej na terenie urzędów administracji samorządu terytorialnego. W takim bowiem przypadku art. 24 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 1 UsPrSam stanowią samodzielną normą prawną, która mogła zostać naruszona opisywanymi wywieszkami.

Nie można byłoby również zgodzić się z argumentem, jakoby zakaz wywieszania symboli „Strajku Kobiet” przez urzędników samorządowych na terenie miejsca pracy naruszał konstytucją swobodę do wyrażania własnych poglądów. Faktem jest, że urzędnik może przyłączać się do protestów, a także manifestować swoje poglądy. Należy jednak rozróżnić posiadanie i ujawnianie własnych poglądów poza miejscem i godzinami pracy od czynienia tego w miejscu, które służyć ma wszystkim członkom wspólnoty samorządowej, a zwłaszcza jeżeli jest to przestrzeń bezpośredniego funkcjonowania i obsługi obywateli w ramach zadań realizowanych przez administrację publiczną.

Reasumując – można mieć uzasadnione wątpliwości, co do tego czy art. 24 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 1 UsPrSam pozwalają urzędnikom administracji publicznej na wywieszanie w miejscu pracy, gdzie dochodzi do obsługi obywateli, symboli wyrażających sprzeciw wobec orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego wydającego wyrok konsekwentnie wpisujący się w aksjologię polskiego porządku prawnego nakreśloną przez Konstytucję RP.

 

Autor: Piotr Mikusek – Centrum Analiz Legislacyjnych Ordo Iuris

 

[1] Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 r., sygn. akt K 1/20, OTK-A 2021, nr 1.

[2] Dz. U. z 1993 r. Nr 17, poz. 78; z 1995 r. Nr 66, poz. 334; z 1996 r. Nr 139, poz. 646; z 1997 r. Nr 28, poz. 152, Nr 141, poz. 943 i Nr 157, poz. 1040 oraz z 1999 r. Nr 5, poz. 32.

[3] Dz. U. z 2019 r. poz. 1282.

[4] A. Rycak [w:] M. Rycak, J. Stelina, J. Stępień, A. Rycak, Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2016, art. 24.

[5] P. Zuzankiewicz [w:] W. Drobny, M. Mazuryk, P. Zuzankiewicz, Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz, Warszawa 2010, art. 24.

[6] M. Kolanko, Czego domaga się strajk kobiet? 13 postulatów - https://www.rp.pl/Polityka/311029930-Czego-domaga-sie-Strajk-Kobiet-13-postulatow.html [dostęp: 13 marca 2021 r.].

[7] W tym zwłaszcza z fundamentalnym orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z 28 maja 1997 r., sygn. akt K 26/96.

[8] J. Jagielski, K. Rączka, Komentarz do ustawy o służbie cywilnej, Warszawa 2001, s. 17; A. Zybała, Państwo transformacyjne: politycy i urzędnicy, „Służba Cywilna” 14 (2006), s. 41 i n.

[9] B. Kudrycka, Neutralność polityczna urzędników, Warszawa 1998, s. 86.

[10] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 11 kwietnia 2018 r., sygn. akt I SA/Po 1205/17, LEX nr 2481276.

[11] Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1319).

Edukacja

Na co zezwala i czego zakazuje nauczycielom nowe rozporządzenie dotyczące prac domowych

Pierwszego kwietnia wejdą w życie regulacje przewidujące ograniczenia dla nauczycieli w szkołach podstawowych. Dotyczą one możliwości zadawania i oceniania prac domowych. W klasach I-III zabronione będzie zadawanie uczniom pisemnych i praktyczno-technicznych prac domowych z wyjątkiem ćwiczeń usprawniających motorykę małą, czyli np. umiejętność pisania. W klasach IV-VIII pisemne i praktyczno-techniczne prace domowe będą mogły być proponowane do wykonania przez nauczyciela, ale nie będą one obowiązkowe dla ucznia i nie będą podlegały ocenie.

Czytaj Więcej

Wolność religii w szkole

Prawo ucznia do udziału w rekolekcjach. Analiza zarzutów stawianych dyrektorom szkół przez niektóre organizacje pozarządowe

Główne tezy

· Rekolekcje mogą być organizowane na terenie szkoły.

· Każdy uczeń, który tego chce może uczestniczyć w rekolekcjach. Fakt uczęszczania bądź nieuczęszczania na lekcje religii nie ma znaczenia.

· Niepowiadomienie dyrektora szkoły z miesięcznym wyprzedzeniem o terminie rekolekcji nie uniemożliwia ich organizacji.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Zagrożenie zdrowia psychicznego kobiety ciężarnej jako przesłanka legalizująca aborcję

· Od czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku uznającego niezgodność z Konstytucją aborcji eugenicznej, podejmowane są próby rozszerzającej interpretacji przesłanki zagrożenia zdrowia kobiety. Miałaby ona uzasadniać poszerzenie dostępu do aborcji w Polsce.

Czytaj Więcej

Ochrona życia

Analiza projektu Paktu ONZ na rzecz Prawa do Rozwoju

· W Grupie Roboczej Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem nowego traktatu międzynarodowego - Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju.

Czytaj Więcej