Informujemy, że Pani/Pana dane osobowe są przetwarzane przez Fundację Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris z siedzibą w Warszawie przy ul. Zielnej 39, kod pocztowy 00-108 (administrator danych) w ramach utrzymywania stałego kontaktu z naszą Fundacją w związku z jej celami statutowymi, w szczególności poprzez informowanie o organizowanych akcjach społecznych. Podstawę prawną przetwarzania danych osobowych stanowi art. 6 ust. 1 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).

Podanie danych jest dobrowolne, niemniej bez ich wskazania nie jest możliwa realizacja usługi newslettera. Informujemy, że przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Korzystanie z newslettera jest bezterminowe. W każdej chwili przysługuje Pani/Panu prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych. W takim przypadku dane wprowadzone przez Pana/Panią w procesie rejestracji zostaną usunięte niezwłocznie po upływie okresu przedawnienia ewentualnych roszczeń i uprawnień przewidzianego w Kodeksie cywilnym.

Do Pani/Pana danych osobowych mogą mieć również dostęp podmioty świadczące na naszą rzecz usługi w szczególności hostingowe, informatyczne, drukarskie, wysyłkowe, płatnicze. prawnicze, księgowe, kadrowe.

Podane dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania. Jednak decyzje dotyczące indywidualnej osoby, związane z tym przetwarzaniem nie będą zautomatyzowane.

W razie jakichkolwiek żądań, pytań lub wątpliwości co do przetwarzania Pani/Pana danych osobowych prosimy o kontakt z wyznaczonym przez nas Inspektorem Ochrony Danych pisząc na adres siedziby Fundacji: ul. Zielna 39, 00-108 Warszawa, z dopiskiem „Inspektor Ochrony Danych” lub na adres poczty elektronicznej [email protected]

Przejdź do treści
PL | EN
Facebook Twitter Youtube

Stanowisko Instytutu na rzecz kultury prawnej Ordo Iuris w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (wersja z 28.01.2020 r.)

Data publikacji: 12.03.2020

Przedstawiony przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego do prekonsultacji projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce ma na celu uzupełnienie katalogu podstaw systemu szkolnictwa wyższego i nauki o wolność wyrażania poglądów oraz stworzenie instytucjonalnego mechanizmu ochrony wolności stanowiących podstawy tegoż systemu. Zaprezentowane rozwiązania zmierzają do podniesienia standardu ochrony wolności składających się na system szkolnictwa wyższego i nauki, w szczególności przez wskazanie, że niedopuszczalne jest karanie za korzystanie z przysługujących praw i wolności oraz utworzenie komisji, której działalność będzie monitorować poszanowanie tych wolności przez instytucje tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki.

Zgadzając się w pełni z celami projektu oraz przedstawionymi kierunkami zmian, zaprezentowane zostaną poniżej szczegółowe propozycje rozwiązań prawnych wzmacniających ochronę podstaw systemu szkolnictwa wyższego i nauki, które w ocenie Instytutu Ordo Iuris są pożądane, jeśli nie niezbędne, do osiągnięcia zakładanego przez projektodawcę celu.

Zdecydowanie pozytywnie należy ocenić włączenie wolności wyrażania poglądów do katalogu wyrażonych expressis verbis podstaw systemu szkolnictwa wyższego i nauki. Jednocześnie słusznym kierunkiem jest dodanie do zasad ogólnych przepisu, zgodnie z którym nikt nie może ponosić negatywnych konsekwencji zgodnego z prawem korzystania z tych wolności.

Za właściwą należy uznać propozycję powołania Komisji do spraw wolności w systemie szkolnictwa wyższego i nauki. Trzeba jednak zwrócić uwagę na możliwe negatywne skojarzenia, które budzi jej nazwa, bowiem „Komisja do spraw wolności” może wywoływać uzasadnione podejrzenie fasadowości jej działań w obszarze ochrony wolności. W związku z tym, właściwsze wydaje się nadanie Komisji innej nazwy, na przykład Komisja odwoławcza przy RGNiSW (dalej: Komisja). W ocenie Instytutu Ordo Iuris w składzie Komisji powinni znaleźć się także przedstawiciele podmiotów mających legitymację demokratyczną, np. po jednym przedstawicielu Prezydenta RP, Sejmu i Senatu, oraz sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, wskazany przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego. W związku z powyższym proponujemy, by art. 341d ust. 1 uzyskał brzmienie:

„Art. 341d 1. W skład Komisji wchodzi 9 członków, w tym:

  1. 2 powoływanych i odwoływanych przez ministra;
  2. 1 powoływany i odwoływany przez Prezydenta RP;
  3. 1 powoływany i odwoływany przez Sejm RP;
  4. 1 powoływany i odwoływany przez Senat RP;
  5. 1 powoływany i odwoływany przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego spośród sędziów Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku;
  6. 1 powoływany i odwoływany przez RGNiSW;
  7. 1 powoływany i odwoływany przez PSRP;
  8. 1 powoływany i odwoływany przez KRD.”

Artykuł 2 ust. 3-4 projektu ustawy powinien wówczas uzyskać brzmienie:

„3. Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, Prezydent RP, Sejm RP, Senat RP, Prezes Trybunału Konstytucyjnego, Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej i Krajowa Reprezentacja Doktorantów powołają członków Komisji do spraw wolności w systemie szkolnictwa wyższego i nauki, w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

4. Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Prezydent RP, Sejm RP, Senat RP, Prezes Trybunału Konstytucyjnego, Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej i Krajowa Reprezentacja Doktorantów przekażą ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego i nauki informację o powołanych członkach Komisji do spraw wolności w systemie szkolnictwa wyższego i nauki, w terminie 40 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.”.

Przy przyjęciu składu Komisji w wyżej zaproponowanym kształcie, partia (albo koalicja) rządząca będzie miała bezpośredni wpływ na wybór trzech członków Komisji, a wypadku zwycięstwa wyborczego w obu izbach parlamentu na czterech – podobnie jak aktualnie w projekcie. Dalszych dwóch członków powoływaliby nieprzynależący do partii politycznych Prezydent RP oraz Prezes Trybunału Konstytucyjnego. Zwiększenie udziału przedstawicieli podmiotów mających demokratyczną legitymację oznaczałoby zmniejszenie udziału w składzie Komisji członków powoływanych przez RGNiSW. Natomiast przyjęcie jedenastoosobowego składu Komisji pozwoliłoby na zapewnienie szerokiego udziału przedstawicieli podmiotów mających demokratyczną legitymację bez jednoczesnego zmniejszenia udziału w składzie Komisji członków powoływanych przez RGNiSW.

Instytut Ordo Iuris postuluje również, aby nowo utworzona Komisja zamiast rekomendacji wydawała decyzje administracyjne podlegające natychmiastowemu wykonaniu. Decyzje te podlegałyby zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Istotne jest, aby Komisja niezwłocznie wydawała decyzję w konkretnej sprawie, dlatego konieczne jest oznaczenie krótkiego terminu wydania decyzji (raczej nie dłużej niż 96 godzin od wpłynięcia sprawy). Dla zapewnienia efektywności funkcjonowania Komisji należy dopuścić elektroniczny tryb składania skargi. W postępowaniu prowadzonym przed Komisją należy odpowiednio stosować przepisy Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego[1].

Trzeba podkreślić, że wydawanie decyzji administracyjnych zamiast niewiążących rekomendacji w pełniejszy sposób chronić będzie wolności będące podstawami systemu szkolnictwa wyższego i nauki. Natychmiastowa wykonalność decyzji gwarantuje, że jeśli Komisja uzna, iż konkretne wydarzenie o charakterze naukowym powinno się odbyć, to tak się stanie (analogicznie w odwrotnej sytuacji). Postulowane rozwiązanie pozwoli na organizację takich wydarzeń jak odwołana w sposób skandaliczny w grudniu 2017 r. w Krakowie konferencja naukowa „Prawo dziecka do życia” czy szereg spotkań z Rebeccą Kiessling odwołanych także w 2017 r.[2] Z kolei zaskarżalność decyzji wydawanych przez Komisję pozwoli na sądową kontrolę wypracowywanych przez Komisję standardów poszanowania wolności w systemie szkolnictwa wyższego i nauki.

Ponadto uzasadnione wydaje się nałożenie na Komisję obowiązku corocznego przedstawiania raportu z respektowania podstaw systemu szkolnictwa wyższego i nauki przez instytucje tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki.

Instytut Ordo Iuris postuluje również rozszerzenie katalogu przypadków uprawniających ministra do nałożenia administracyjnej kary pieniężnej w wysokości do 50 000 zł o przypadek naruszenia wolności, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy nowelizowanej. Minister mógłby nałożyć taką karę na instytucję tworzącą system szkolnictwa wyższego i nauki, w szczególności po wydaniu przez Komisję decyzji, w której zawarte zostałoby stanowisko stwierdzające naruszenie którejś z wolności wymienionych w art. 3 ust. 1. Minister decydowałby o wysokości nakładanej kary, a jego decyzja w tej sprawie byłaby zaskarżalna do sądów administracyjnych.

W związku z powyższym do art. 1 projektu ustawy należałoby dodać pkt 6 w brzmieniu:

„6) w art. 431 po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:

„2a. Minister może nałożyć karę do 50 000 zł na instytucję tworzącą system szkolnictwa wyższego i nauki w przypadku naruszenia przez nią wolności, o której mowa w art. 3 ust. 1.””.

Niezależnie od zakreślenia kręgu instytucji, których działania w zakresie ochrony wolności będących podstawami systemu szkolnictwa wyższego i nauki będą podlegać badaniu przez Komisję, minister powinien posiadać kompetencję do nałożenia omawianej kary na każdą z instytucji tworzących system szkolnictwa wyższego i nauki. Podkreślenia wymaga fakt, że nałożenie takiej kary należy do kompetencji ministra, które są odrębne od kompetencji Komisji. Nie ma zatem powodu, by rozszerzając katalog przypadków uprawniających do nałożenia kary jednocześnie ograniczać go do sytuacji, w których Komisja wydała stosowną decyzję w sprawie. Trzeba także wskazać, że naruszenie wolności, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy nowelizowanej, jest przesłanką faktyczną, dlatego nie ma konieczności uzyskiwania „prejudykatu” w postaci decyzji Komisji.

Ponadto wątpliwości może budzić fakt, że w projekcie niektóre instytucje tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki (np. Polska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności) zostały wyłączone spod kognicji Komisji. Wątpliwości te nasiliłyby się, gdyby instytucje te zostały wyłączone także od możliwości ukarania w wypadku naruszenia wolności, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy nowelizowanej.

W pozostałym zakresie Instytut Ordo Iuris popiera projektowane rozwiązania prawne.


[1] Dz. U. z 2020 r. poz. 256.

[2] Zob. szerzej Lista Najważniejszych Ograniczeń Wolności Akademickiej w Polsce, https://ordoiuris.pl/sites/default/files/inline-files/Lista_najwa%C5%BCniejszych_ogranicze%C5%84_wolno%C5%9Bci_akademickiej_w_Polsce_0.pdf.

Ochrona życia

Analiza projektu Paktu ONZ na rzecz Prawa do Rozwoju

· W Grupie Roboczej Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem nowego traktatu międzynarodowego - Paktu na rzecz Prawa do Rozwoju.

Czytaj Więcej

Rejestracja związków wyznaniowych w wybranych państwach europejskich

· Obowiązujące w polskim systemie prawnym regulacje umożliwiają z chwilą wpisu do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych nabycie szeregu uprawnień.  

· Liberalne rozwiązania mogą jednak zostać wykorzystane przez podmioty podszywające się pod związki wyznaniowe, które prowadzą działalność przestępczą.

Czytaj Więcej

Edukacja

Analiza projektowanych zmian w zakresie możliwości zadawania i oceniania prac domowych dla uczniów szkół podstawowych

· Kończy się etap konsultacji publicznych i opiniowania projektu rozporządzenia Ministra Edukacji zakładającego zakaz zadawania pisemnych i praktycznych prac domowych uczniom klas I-III.

· Z kolei w klasach IV-VIII pisemne i praktyczne prace domowe miałyby być zadawane wyłącznie „dla chętnych”, jednak uczeń nie mógłby otrzymać za nie oceny, nawet pozytywnej.

Czytaj Więcej

Edukacja

Ocena wybranych propozycji zmian w podstawie programowej

W związku z projektem zmian w podstawie programowej kształcenia ogólnego zaprezentowanym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz ogłoszeniem trwających do dnia 19 lutego 2024 r. prekonsultacji w tym zakresie poniżej prezentujemy listę uwag i zastrzeżeń do wybranych propozycji zmian.

 

 

Autorzy poszczególnych uwag:

Czytaj Więcej