Unia Europejska

· Rada i Parlament osiągnęły porozumienie w sprawie nowych zasad odtwarzania i ochrony zdegradowanych siedlisk w Unii Europejskiej.

· Celem projektu rozporządzenia w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych jest wprowadzenie środków, które przywrócą ekosystemy do 2050 roku.

· Rozporządzenie budzi kontrowersje wśród państw członkowskich Unii Europejskiej, europosłów oraz producentów żywności.

· Skutkiem wdrożenia nowych przepisów będzie przyznanie Komisji Europejskiej dodatkowych kompetencji w zakresie kontroli postępów w odbudowie przyrody i wpływu na inwestycje budowlane.

· Może to doprowadzić do blokady budowy infrastruktury strategicznej, takiej jak autostrady czy lotniska.

W czerwcu 2022 r. Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych (Nature Restoration Law). Wniosek jest powiązany z unijną strategią na rzecz bioróżnorodności 2030 „Przywracanie przyrody do naszego życia”. Kontrowersje w przyjęciu proponowanych rozwiązań przejawiają się m.in. w tym, że czerwcu 2023 roku komisje PE ds. rolnictwa, rybołówstwa i środowiska zgłosiły ponad 2 tysiące poprawek do projektu. Ten brak poparcia dla nowych rozwiązań poziomie komisji, skutkował najpierw głosowaniem w sprawie odrzucenia propozycji rozporządzenia w PE (do którego jednak nie doszło), a w efekcie wprowadzeniem licznych poprawek do projektu.

Pod koniec minionego tygodnia, na skutek trójstronnych negocjacji między PE, KE i Radą, biuro rzecznika prasowego Rady UE podało, że Rada i Parlament osiągnęły porozumienie w sprawie nowych zasad odtwarzania i ochrony zdegradowanych siedlisk w Unii Europejskiej. Dotychczas podstawą prawną polityki UE w tym zakresie była dyrektywa siedliskowa z 1992 r. i dyrektywa ptasia z 2002 r., stanowiące podstawy dla utworzenia sieci Natura 2000. Jednakże, zdaniem UE, konieczne jest wprowadzenie nowych przepisów regulujących tę materię, dostosowaną do obecnych realiów i zagrożeń klimatu.

Zmiany klimatu a gospodarka

Celem projektu rozporządzenia w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych jest przyczynianie się do ciągłej, długoterminowej i trwałej odbudowy różnorodnej biologicznie i odpornej przyrody na obszarach lądowych i morskich UE, poprzez odnawianie ekosystemów. Przepisy mają się też przyczyniać do osiągnięcia przez Unię celów w zakresie łagodzenia zmian klimatu. Zdaniem zwolenników wprowadzenia tych modyfikacji, ponad 80% siedlisk (obszarów występowania określonych roślin i zwierząt) w Unii Europejskiej jest obecnie w złym stanie, a odbudowa środowiska naturalnego jest konieczna dla skutecznego przeciwdziałania zmianom klimatycznym i zapobiegania klęskom żywiołowym.

O ile dokument ten zostanie przyjęty w takim brzmieniu, to stanie się pierwszym aktem nakładającym na państwa członkowskie zobowiązania w zakresie stałej odbudowy i ochrony bioróżnorodności. Akt jest sporządzony w formie rozporządzenia i będzie bezpośrednio stosowany. Oznacza to, że państwa członkowskie będą zobowiązane do działania na rzecz realizacji celów długoterminowych poprzez wprowadzanie krajowych planów odbudowy, co w dłuższej perspektywie miałoby przyczynić się do skutecznego wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu (czyli osiągnięcia przez UE neutralności klimatycznej do 2050 roku).  Ponadto UE obliguje państwa członkowskie do wprowadzenia środków odbudowy do 2030 r. (działaniem ma być łącznie objętych co najmniej 20% unijnych ekosystemów lądowych i morskich) a do 2050 r. – wszystkie ekosystemy wymagające odbudowy. Analizując wniosek, trudno jest jednak doszukać się jasno określonych działań, jakie powinny podjąć państwa członkowskie, poza ogólnym założeniem, że każdy z krajów ma zrealizować cele, które zostaną postawione.

Podstawą prawną wniosku, opartego na zasadzie pomocniczości i proporcjonalności, jest art. 192 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który określa sposób realizacji art. 191 Traktatu (wskazującego cele unijnej polityki ochrony środowiska). Projekt ma w zasadzie tyle samo zwolenników, co przeciwników. Pierwsi widzą korzyści w branży rolniczej - budowanie odporności na klęski naturalne, poprawę jakości gruntów i wody. Przeciwnicy natomiast – głównie rolnicy, zwracają uwagę na brak wyodrębnionego budżetu na wdrażanie rozporządzenia i nakładanie nowych, kosztownych obowiązków. Również reprezentanci biznesu zarzucają ograniczanie terenów pod inwestycje, w tym budowę infrastruktury związanej z transformacją energetyczną.

Co może stracić Polska?

Należy jednak zwrócić uwagę na to, jakim kosztem Unia Europejska zacznie narzucać swoje rozwiązania. Czy nowe plany odbudowy, które i tak nie są jasne, nie staną się prawami, które mają bezpośrednio dotykać i ograniczać wolności gospodarcze? Kolejne obawy odnoszą się do przekazania Komisji Europejskiej dodatkowych kompetencji w zakresie kontroli postępów w odbudowie przyrody, partycypacji w kosztach wdrażania nowych przepisów i wpływu na inwestycje budowlane.

Przyjęcie rozporządzenia może skutkować blokadą budowy infrastruktury strategicznej (takiej jak autostrady czy lotniska) mającej podstawowe znaczenie dla funkcjonowania społeczeństwa i państwa, co z kolei przyczyni się do hamowania tempa rozwoju państw rozwijających się i umocni dominację silniejszych i starszych gospodarek. Kolejne programy  typu Natura 2000 będą blokowały inwestycje, co w jasny sposób narusza suwerenność naszego kraju i ogranicza gospodarkę, własność prywatną, a to jest niezgodne z polską racją stanu. Dla Polski ewentualne przyjęcie rozporządzenia, będzie także wyzwaniem należytego uwzględnienia interesów rolników.

Dr Przemysław Kulawiński – analityk Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris

· Trwają prace nad Europejskim Portfelem Tożsamości Cyfrowej. Głosowanie w Komisji Europejskiej zaplanowano na 28 listopada.

· Ma być to aplikacja służąca realizacji różnych spraw administracyjnych przez Internet na poziomie Unii Europejskiej.

· Przepisy mające wprowadzić tę aplikację, regulują również kwestię certyfikacji stron internetowych, która wzbudza kontrowersje.

·​​​​​​​ Regulacje mogą doprowadzić do błędów przy certyfikacji stron internetowych oraz globalnego przechwytywania danych.

Europejski mObywatel

Trwają prace nad Europejskim Portfelem Tożsamości Cyfrowej (EUDI), aplikacji, która na poziomie Unii Europejskiej zapewniać usługi zbliżone do tych dostępnych w polskiej aplikacji mObywatel. Przede wszystkim aplikacja ta będzie umożliwiała, za pośrednictwem Internetu, załatwianie różnych spraw w administracji publicznej, korzystanie z usług prywatnych i publicznych (przez możliwość łatwego potwierdzenia tożsamości), jak również kontrolowanie zakresu danych, które miałoby się udostępniać platformom internetowym. Skorzystać z niej będą mogli wszyscy obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej, a także inni mieszkańcy i firmy.

Możliwość używania tej aplikacji byłaby całkowicie dobrowolna. Przykładowo, podmioty weryfikujące tożsamość nie będą mogły uzależniać wykonania usługi od identyfikacji wyłącznie za pośrednictwem tej aplikacji. Użytkownicy aplikacji będą mieli pełną kontrolę nad swoimi danymi i będą mieć możliwość ich usunięcia w każdym czasie zgodnie z Ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych osobowych (RODO).

Kwalifikowane Certyfikaty Uwierzytelnienia Stron Internetowych

Oprócz wyżej opisanych udogodnień, nowe przepisy wprowadzają także Kwalifikowane Certyfikaty Uwierzytelnienia Stron Internetowych (QWAC). Na ich podstawie użytkownicy będą mogli się dowiedzieć kto stoi za daną witryną. Co istotne, w świetle obecnie proponowanych przepisów, przeglądarki internetowe będą miały obowiązek uznawania tych certyfikatów. Jednocześnie nie umożliwiono odstąpienia od realizacji nałożonego obowiązku, gdy dany certyfikat nie będzie spełniał wymogów bezpieczeństwa. Dotychczas wszystkie certyfikaty uwierzytelnienia (SSL) były wydawane przez prywatne podmioty znane jako urzędy certyfikowania, nad którymi czuwało państwo, określając minimalne wymogi certyfikacji. To właśnie nałożenie tego obowiązku oraz fakt utworzenia centralnego urzędu certyfikacji stron internetowych wzbudziły największe kontrowersje.

Organizacje zajmujące się bezpieczeństwem Internetu, a także wielu naukowców i badaczy podpisało się pod listem wzywającym Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej do usunięcia kontrowersyjnych przepisów (art. 45 i 45a projektu rozporządzenia wprowadzającego QWAC). Zdaniem krytyków, ten akt prawny:

1. odbiera możliwość samodzielnej certyfikacji przeglądarkom internetowym – w szczególności przeglądarki nie będą mogły ustanawiać dodatkowych wymogów uzyskania certyfikatu i będą zmuszone uznać certyfikat, który ich zdaniem nie zapewnia bezpieczeństwa;
2. utrudnia szybkie wdrażanie zmian w celu dostosowywania się do nowych technologii;
3. wprowadza zcentralizowany organ certyfikacji stron internetowych, co może doprowadzić do częstszych błędów przy certyfikacji;
4. może ułatwiać globalne przechwytywanie danych i nadzór nad Internetem przez państwa członkowskie.

Europejski Portfel Tożsamości Cyfrowej niewątpliwe może zaoferować użytkownikom komfortowe korzystanie z wielu użytecznych funkcji. Wątpliwości wywołują jednak proponowane (razem z wprowadzeniem tej aplikacji) przepisy dotyczące certyfikacji stron internetowych. Należy zatem monitorować kształt regulacji z uwagi na wyżej wskazane wątpliwości i motywy krytyki, albowiem wejście w życie wadliwych przepisów normujących tak ważną sprawę, jak bezpieczeństwo w Internecie, może wywołać wiele negatywnych skutków. Centralizacja certyfikacji stron internetowych może również doprowadzić szeregu nadużyć ze strony urzędu certyfikacyjnego, który mógłby dyskrecjonalnie odmówić certyfikacji wybranych stron internetowych, które, w jego ocenie, przykładowo, zawierałyby „mowę nienawiści”, czy „rozpowszechniały dezinformację” W praktyce mogłoby się to wiązać z cenzurowaniem stron prezentujących treści odmienne od głównego dyskursu.

Źródło: https://www.chip.pl/2023/05/europejski-portfel-tozsamosci-cyfrowej-eudi

Wilk w owczej skórze?

Prace nad Europejskim Portfelem Tożsamości Cyfrowej wywołują szereg obaw wśród użytkowników Internetu. Wszak potencjalnie źle zaprojektowany system może stać realnym zagrożeniem dla prywatności. Nie brakuje także podejrzeń, że wprowadzane udogodnienia zostaną w przyszłości wykorzystane „przeciwko” obywatelom państw członkowskich. EUDI może docelowo stanowić platformę przechowywania pełnej dokumentacji medycznej i bankowej czy dokumentów poświadczających określone uprawnienia (np. prawo jazdy). Jednym z projektowanych zastosowań Europejskiego Portfela Tożsamości Cyfrowej jest także potwierdzanie transakcji finansowych – od przyjmowania środków od instytucji finansowych aż po płatności detaliczne w codziennym zakupie i sprzedaży towarów i usług. W takim wypadku EUDI byłby także klasycznie rozumianym portfelem przystosowanym do obrotu chociażby walutą cyfrową i kolejnym dobrowolnym udogodnieniem wypierającym gotówkę.

Na obecnym etapie prac nie ma dowodów, że unijnym urzędnikom przyświecają niecne intencje. Trzeba jednak pamiętać, że trwa dekada cyfryzacji w Unii Europejskiej, a dalsze inicjatywy z tym związane mogą zostać oparte o wykorzystanie Europejskiego Portfela Tożsamości Cyfrowej.

Łukasz Bernaciński – członek Zarządu Ordo Iuris

Kamil Smulski – starszy analityk Centrum Badań i Analiz Ordo Iuris