Ocena prawnej dopuszczalności wprowadzenia Zielonego Certyfikatu Cyfrowego

 

Główne tezy opinii

1. Zgodnie z poprawkami przyjętymi przez Parlament Europejski w dniu 29 kwietnia 2021 roku do unijnego rozporządzenia w sprawie Zielonego zaświadczenia cyfrowego, będzie ono stanowiło rodzaj zaświadczenia zawierającego informacje o statusie posiadacza w zakresie szczepienia, wyniku testu i powrotu do zdrowia wydane w kontekście pandemii COVID-19.

2. Funkcjonujące w mediach określenie „paszport covidowy” jest mylące i prowadzi do dezinformacji obywateli.

3. Posiadanie unijnego zaświadczenia COVID-19 nie jest warunkiem wstępnym do skorzystania z prawa do swobodnego przemieszczania się, a zatem sam fakt wydawania tego rodzaju zaświadczeń nie prowadzi do dyskryminacji ani nierównego traktowania.

4. Zgodnie z wnioskiem Komisji, decyzja co do zakresu skutków posiadania przez obywatela Unii „unijnego zaświadczenia COVID-19” ma pozostać w gestii władz Państw Członkowskich. Pod kątem ewentualnej dyskryminacji można będzie rozważać skutki, jakie Państwa Członkowskie zdecydują się powiązać z posiadaniem takiego zaświadczenia. Wymaga to jednak szczegółowej analizy w momencie, gdy publicznie znane będą stosowne założenia w tym względzie.

5. W związku z pojawiającymi się w przestrzeni publicznej propozycjami, by od posiadania zaświadczenia o zaszczepieniu przeciwko COVID-19 uzależnić możliwość korzystania z określonych usług, należy przypomnieć, że wszelkie ograniczenia praw i wolności człowieka i obywatela muszą być wprowadzane w zgodzie z konstytucyjnymi wymogami, w tym szczególnie formy ustawowej i proporcjonalności.

6. Co do zasady niedopuszczalne byłoby wprowadzenie ogólnych przepisów przewidujących, że posiadanie „unijnego zaświadczenia COVID-19” jest warunkiem korzystania z praw i wolności obywatelskich. Jakiekolwiek propozycje odstępstw od tej zasady, w tym w zakresie różnicowania dostępu do określonych kategorii usług, powinny w związku z tym zostać poddane restrykcyjnej ocenie prawnej w świetle konstytucyjnych testów konieczności, adekwatności i proporcjonalności sensu stricto.

7. Na władzy publicznej spoczywa obowiązek i ciężar wyważenia wprowadzonych ograniczeń w sposób proporcjonalny i zasadny, a także adekwatny do zamierzonego celu. Prawodawca powinien ograniczać prawa i wolności jedynie w stopniu niezbędnym dla ochrony konstytucyjnie relewantnych wartości określonych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Nie może również naruszać istoty praw i wolności.

8. Należy przypomnieć, że obecnie w Polsce nie został wprowadzony żaden z konstytucyjnie określonych stanów nadzwyczajnych (art. 228-234 Konstytucji RP), w tym w szczególności stan klęski żywiołowej, potencjalnie adekwatny w sytuacji epidemii. Prawodawca powinien zatem podchodzić do nakładania restrykcji w korzystaniu z konstytucyjnie chronionych praw i wolności w sposób ostrożny i wyważony, ograniczając swoje działania do takich, które są rzeczywiście konieczne dla ochrony zdrowia publicznego.

9. Wskazać też trzeba, że zgodnie z art. 233 ust. 3 Konstytucji RP, Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać wolności i prawa określone w art. 22 (wolność działalności gospodarczej), art. 41 ust. 1, 3 i 5 (wolność osobista), art. 50 (nienaruszalność mieszkania), art. 52 ust. 1 (wolność poruszania się i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), art. 59 ust. 3 (prawo do strajku), art. 64 (prawo własności), art. 65 ust. 1 (wolność pracy), art. 66 ust. 1 (prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy) oraz art. 66 ust. 2 (prawo do wypoczynku). A contrario nawet w przypadku, gdyby wprowadzony stan klęski żywiołowej nie byłoby dopuszczalne uchylenie art. 32 Konstytucji RP i zróżnicowanie praw obywateli ze względu na fakt przyjęcia szczepienia, bądź powstrzymania się od szczepienia.

 

W ostatnich miesiącach zarówno na arenie międzynarodowej, jak i w Rzeczypospolitej Polskiej, niezwykle aktualnym tematem stała się kwestia dokumentu potocznie nazywanego „paszportem covidowym”. Nazywanie „zielonych zaświadczeń cyfrowych”[1] lub „unijnych zaświadczeń COVID-19”[2], „paszportem” wprowadza zamęt pojęciowy, doprowadzając do pejoratywnego odbioru przedmiotowych zaświadczeń.

Celem niniejszej analizy jest przede wszystkim wskazanie czym z punktu widzenia przepisów prawa jest „unijne zaświadczenie COVID-19” i ocena dopuszczalności jego wprowadzenia do polskiego porządku prawnego.

 

1. „Paszport covidowy” a „unijne zaświadczenie COVID-19” - definicje

W pierwszej kolejności odnieść należy się do nieprawidłowego użycia sformułowania „paszport” w kontekście zaświadczeń o szczepieniu, o wyniku testu i o powrocie do zdrowia w celu ułatwienia swobodnego przepływu czasie pandemii COVID – 19 (unijne zaświadczenie COVID-19).

 Stosownie do treści art. 4 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych[3], „dokument paszportowy uprawnia do przekraczania granicy i pobytu za granicą oraz poświadcza obywatelstwo polskie, a także tożsamość osoby w nim wskazanej w zakresie danych, jakie ten dokument zawiera”[4]. W dokumencie paszportowym zamieszcza się następujące dane: nazwisko, imię (imiona), datę i miejsce urodzenia, obywatelstwo, płeć, wizerunek twarzy i podpis posiadacza, datę wydania i datę upływu ważności dokumentu paszportowego, serię i numer dokumentu paszportowego, numer PESEL, nazwę organu wydającego, dane biometryczne. Paszport jest więc dokumentem tożsamości, w którym brak jest miejsca na wskazanie informacji o jakiejkolwiek chorobie, w tym COVID-19.

Stosownie do art. 2 Rozporządzenia, „unijne zaświadczenie COVID-19” oznacza interoperacyjne[5] zaświadczenie zawierające informacje o statusie posiadacza w zakresie szczepienia, wyniku testu i powrotu do zdrowia, wydane w kontekście pandemii COVID-19. Nie jest ono w żadnym razie dokumentem podróży. Unijne zaświadczenie COVID-19 umożliwia wydawanie oraz transgraniczne weryfikowanie i uznawanie jednego z poniżej wskazanych zaświadczeń:

a) zaświadczenia potwierdzającego, że jego posiadacz otrzymał szczepionkę przeciwko COVID-19 w państwie członkowskim wydającym zaświadczenie („zaświadczenie o szczepieniu”);

b) zaświadczenia wskazującego wynik, rodzaj i datę testu NAAT lub szybkiego testu antygenowego wymienionego we wspólnym i zaktualizowanym wykazie szybkich testów antygenowych na COVID-19 ustanowionym na podstawie zalecenia Rady 2021/C 24/01(23) („zaświadczenie o wyniku testu”);

c) zaświadczenia potwierdzającego, że jego posiadacz powrócił do zdrowia po zakażeniu SARS-CoV-2 stwierdzonym na podstawie dodatniego wyniku testu NAAT lub potwierdzającego reakcję immunologiczną przeciwko SARS-CoV-2 stwierdzoną za pomocą testu serologicznego lub testu na obecność przeciwciał, zawierającego datę pierwszego dodatniego testu NAAT lub datę testu serologicznego na obecność przeciwciał przeciwko SARS-CoV-2 („zaświadczenie o powrocie do zdrowia”).

Posiadanie unijnego zaświadczenia COVID-19 nie jest warunkiem wstępnym do skorzystania z prawa do swobodnego przemieszczania się.

Powyższe wskazuje, że rozpowszechniony w szerokorozumianych mediach zwrot „paszport covidowy” jest pojęciem nietrafnym, prowadzącym do narastania niepokoju wśród obywateli. Samo posługiwanie się różnego rodzaju zaświadczeniami, w tym lekarskimi, nie jest w Rzeczpospolitej Polskiej niczym nowym.

 

2. Projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie ram wydawania, weryfikowania i uznawania interoperacyjnych zaświadczeń o szczepieniu, o wyniku testu i o powrocie do zdrowia w celu ułatwienia swobodnego przepływu w czasie pandemii COVID-19 (unijne zaświadczenie COVID-19) – obywatele Unii

Projekt unijnego rozporządzenia Komisji Europejskiej został opublikowany 17 marca 2021 roku. Parlament Europejski 29 kwietnia 2021 roku przyjął poprawki do wniosku Komisji. Poprawki Parlamentu Europejskiego akcentują konieczność zapobiegania „wszelkiej (bezpośredniej lub pośredniej) dyskryminacji osób, które nie są zaszczepione”.

Parlament Europejski stoi na stanowisku, że projektowane rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami uznanymi, w tym w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (m.in. z prawem do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, prawem do ochrony danych osobowych, prawem do równości wobec prawa i niedyskryminacji, prawem do swobodnego przemieszczania się oraz prawem do skutecznego środka prawnego).

W art. 1 rozporządzenia wskazano wprost, że nie można interpretować go jako ustanawiającego bezpośrednie lub pośrednie prawo ani bezpośredni lub pośredni obowiązek poddania się szczepieniu.

We wniosku Komisji podkreślono treść art. 21 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej z 25 marca 1957 r.[6], który to gwarantuje obywatelom UE prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w Traktatach oraz w środkach wprowadzonych w celu ich wykonania. Uwagę zwrócono również na ograniczenia wprowadzone przez państwa członkowskie w celu powstrzymania rozprzestrzeniania się koronawirusa zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2 („SARS-CoV-2”), który wywołuje chorobę koronawirusową z 2019 r. („COVID‑19”), mające wpływ na prawo obywateli do swobodnego przepływu. Ograniczenia te polegają między innymi na wprowadzeniu wymogów mających zastosowanie do podróżnych przekraczających granice państw, takich jak poddanie się kwarantannie lub samoizolacji lub poddanie się testowi w kierunku zakażenia SARS-CoV-2 przed przyjazdem lub po przyjeździe.

Skutki wyżej wymienionych ograniczeń szczególnie odczuwali pracownicy transgraniczni, dojeżdżający do pracy oraz sezonowi. Nie można pominąć tutaj również uczniów i studentów, którzy pobierają naukę poza granicami kraju.

Zgodnie z treścią uzasadnienia wniosku Komisji, rozporządzenie ma na celu ułatwienie korzystania z prawa do swobodnego przepływu w UE podczas pandemii COVID-19 poprzez ustanowienie wspólnych ram dotyczących wydawania, weryfikacji i uznawania interoperacyjnych zaświadczeń o szczepieniu, wyniku testu i powrocie do zdrowia w związku z COVID-19.

W treści wniosku Komisji wskazano, że wszelkie ograniczenia swobody przepływu w UE uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego muszą być konieczne, proporcjonalne i oparte na obiektywnych i niedyskryminacyjnych kryteriach.

Parlament Europejski stoi na stanowisku, że „konieczne jest zapobieganie wszelkiej (bezpośredniej lub pośredniej) dyskryminacji osób, które nie są zaszczepione, na przykład ze względów medycznych, ponieważ nie należą do grupy docelowej, której szczepionka jest obecnie podawana, ponieważ nie miały jeszcze takiej możliwości lub ponieważ nie zdecydowały się na szczepienie, lub jeżeli dla pewnych grup wiekowych, takich jak dzieci, nie ma jeszcze szczepionki”.

Zaświadczenia o szczepieniu lub posiadanie zaświadczenia o szczepieniu wskazującego konkretną szczepionkę stanowiącą produkt leczniczy nie powinno być warunkiem wstępnym korzystania z prawa do swobodnego przemieszczania się ani nie może być warunkiem wstępnym swobodnego przemieszczania się w Unii czy też korzystania z usług transgranicznego transportu pasażerskiego.

Podkreślić należy, że stosownie do treści omawianego dokumentu państwa członkowskie nie powinny wprowadzać ograniczeń w dostępie do usług publicznych w odniesieniu do tych, którzy nie posiadają zaświadczeń unijnych COVID-19.

Zgodnie z zaleceniem (UE) 2020/1475 wszelkiego rodzaju ograniczenia swobodnego przepływu osób w Unii wprowadzone w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się SARS-CoV-2 powinny zostać zniesione, tak szybko, jak tylko pozwoli na to sytuacja epidemiologiczna. Powyższe stosuje się adekwatnie do wymogu przedstawiania dokumentów innych niż wymagane na mocy przepisów Unii, w szczególności dyrektywy 2004/38/WE, takich jak zaświadczenia objęte omawianym rozporządzeniem.

Co istotne, decyzja o ewentualnym wprowadzeniu ograniczeń swobodnego przepływu pozostaje w gestii państw członkowskich, które muszą działać zgodnie z prawem UE.

Parlament Europejski daje jednak państwom członkowskim pewną „furtkę”, która stać się może niebezpiecznym narzędziem politycznym, jaką są „inne zastosowania ram unijnego zaświadczenia COVID-19”[7]. Wskazuje jednak na konieczność stworzenia przez państwo podstawy prawnej na mocy prawa krajowego zgodnie z zasadami skuteczności, konieczności i proporcjonalności, w tym szczegółowe przepisy jasno określające zakres przetwarzania, konkretny cel, kategorie podmiotów, weryfikujących zaświadczenie, oraz co jest szczególnie istotne odpowiednie zabezpieczenia przed dyskryminacją i nadużyciami, z uwzględnieniem zagrożeń dla praw i wolności osób, których dane dotyczą.

 

3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie ram wydawania, weryfikowania i uznawania interoperacyjnych zaświadczeń o szczepieniu, o wyniku testu i o powrocie do zdrowia w celu ułatwienia swobodnego przepływu w czasie pandemii COVID-19 (unijne zaświadczenie COVID-19) – obywatele państw trzecich

Unia Europejska w swych regulacjach dotyczących unijnego zaświadczenia COVID-19 odniosła się także do obywateli państw trzecich. 29 kwietnia 2021 roku, Parlament Europejski i Rada przyjęły poprawki do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie ram wydawania, weryfikowania i uznawania interoperacyjnych zaświadczeń o szczepieniu, o wyniku testu i o powrocie do zdrowia w celu ułatwienia swobodnego przepływu w czasie pandemii COVID-19 (unijne zaświadczenie COVID-19) – obywatele państw trzecich[8].

W motywach wskazanych przez Parlament Europejski i Radę, znajdziemy stwierdzenie, że zgodnie z art. 19, 20 i 21 konwencji wykonawczej do układu z Schengen[9] obywatele państw trzecich objęci tymi postanowieniami mogą swobodnie podróżować po terytorium innych państw członkowskich.

Dalej wskazano, że bez uszczerbku dla wspólnych przepisów dotyczących przekraczania granic wewnętrznych przez osoby ustanowionych w dorobku Schengen oraz w celu ułatwienia podróżowania po terytorium państw członkowskich obywatelom państw trzecich, którzy mają prawo do takich podróży, ramy wydawania, weryfikowania i uznawania interoperacyjnych zaświadczeń o szczepieniu, wyniku testu i powrocie do zdrowia w związku z COVID-19 ustanowione rozporządzeniem (UE) powinny mieć również zastosowanie do obywateli państw trzecich, którzy nie są objęci tym rozporządzeniem, pod warunkiem że legalnie zamieszkują lub legalnie przebywają na terytorium państwa członkowskiego i są uprawnieni do podróżowania do innych państw członkowskich zgodnie z prawem Unii.  Skuteczność tych zaświadczeń wymaga ich interoperacyjności.

Parlament Europejski i Rada, podobnie jak było to podnoszone w stosunku do obywateli Unii, wskazuje, że celem rozporządzenia jest stosowanie zasad proporcjonalności i niedyskryminacji w odniesieniu do ewentualnych, wynikających z pandemii, ograniczeń swobody przemieszczania się i innych praw podstawowych, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia publicznego i nie należy go rozumieć jako aktu ułatwiającego przyjmowanie ograniczeń swobody przemieszczania się lub innych praw podstawowych w odpowiedzi na pandemię, lub zachęcającego do ich przyjmowania.

Dalej podkreślono, że konieczność weryfikacji zaświadczeń ustanowionych rozporządzeniem (UE) nie może sama w sobie uzasadniać tymczasowego przywrócenia kontroli granicznych na granicach wewnętrznych. Kontrole na granicach wewnętrznych powinny pozostać środkiem ostatecznym, z zastrzeżeniem szczegółowych zasad określonych w rozporządzeniu (UE) 2016/399 (kodeks graniczny Schengen)[10] .

 

4. Rzeczpospolita Polska a unijne zaświadczenia COVID-19

Premier Mateusz Morawiecki zapytany o kwestię „paszportów covidowych” na terenie RP wskazał, że "po naszej stronie ostatecznych decyzji jeszcze nie ma"[11]. W innej wypowiedzi podawał, że „to właśnie ze strony innych państw członkowskich może nastąpić bardzo jednoznaczna presja na wdrożenie pewnych rozwiązań i wtedy, gdybyśmy się do tego nie dostosowali, to oznaczałoby, że ogromna rzesza naszych obywateli nie mogłaby korzystać z pewnych swobód”[12].

Powyższe stwierdzenia Premiera wskazują na konieczność wdrożenia unijnych przepisów dotyczących zaświadczeń unijnych COVID-19, w celu ułatwienia swobodnego przepływu między państwami członkowskimi

W tym miejscu zadać należy sobie pytanie, jakie muszą być przesłanki dopuszczalności wprowadzonych ograniczeń praw i wolności oraz jak rozwiązać konflikt pomiędzy ochroną zdrowia publicznego a ochroną praw i wolności obywateli, a także jak daleko możemy posunąć się, aby zadbać o ochronę zdrowia publicznego?

Zgodnie z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP wszyscy są wobec prawa równi oraz wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Zasada niedyskryminacji jest szczególną postacią zasady równości. Oznacza ona, że kwalifikacje podmiotowe człowieka, jak w szczególności rasa, płeć, pochodzenie, urodzenie, język, stan zdrowia lub wiek, nie mogą być zasadniczo podstawą normatywnego zróżnicowania sytuacji prawnej jednostki, ograniczenia jej praw lub zwiększenia jej obowiązków prawnych[13]. Nadto wprowadza ona silniejsze ograniczenie swobody władzy publicznej niż ogólna zasada równości wobec prawa.

Z dyskryminacją mamy więc do czynienia wówczas, gdy doszło do nierównego traktowania podmiotów podobnych, ze względu na ich cechę osobistą. Zasada niedyskryminacji nie wymaga jednak zagwarantowania bezwzględnej faktycznej równości podmiotów prawa.

Kardynalną kwestią z punktu widzenia stosowania zasady równości i niedyskryminacji jest określenie cechy istotnej, ze względu na którą uprawnione jest zróżnicowanie sytuacji prawnej podmiotów prawa. W orzecznictwie i doktrynie jednoznacznie podnosi się, że takie różnicowanie na gruncie obowiązującej Konstytucji RP uprawnione jest tylko wówczas, gdy jego podstawę stanowią sprawiedliwe i racjonalne kryteria, spełniające łącznie trzy cechy:

- nie zostały dobrane w sposób dowolny (a więc mają bezpośredni związek z celem, jaki chce osiągnąć ustawodawca),

- mają charakter proporcjonalny,

- pozostają w związku z innymi zasadami bądź normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych[14].

Ustawodawcy przysługuje pewna swoboda w doborze cech relewantnych, na podstawie których dokonuje się klasyfikacji podmiotów podobnych i ewentualnego różnicowania ich sytuacji prawnej, jednak w żadnym wypadku nie oznacza to prawa do arbitralnego (a więc nieobiektywnego) dobierania tych cech[15]. Zakaz dyskryminacji ustanowiony został także w prawie pierwotnym Unii Europejskiej[16].

Oceniając legalność wprowadzenia do polskiego systemu prawa „unijnych zaświadczeń COVID-19” podkreślić należy, że samo wydawanie tego rodzaju zaświadczeń nie prowadzi do dyskryminacji, nie stanowi także ingerencji w prawa i wolności gwarantowane w Konstytucji RP, czy aktach prawa międzynarodowego. Ocena ewentualnej dyskryminacji może więc dotyczyć zakresu skutków, jakie wynikać będą z posiadania bądź nieposiadania stosownego zaświadczenia.

Na uwagę zasługuje wypowiedź Rzecznika Praw Obywatelskich – Adama Bodnara, który wyraził swe zaniepokojenie możliwością ograniczenia dostępu do usług wyłącznie do osób zaszczepionych przeciwko COVID-19. Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślił, że przyjęcie wyżej wskazanego ograniczenia mogłoby mieć charakter dyskryminujący osoby, które z różnych względów nie zaszczepiły się[17].

Należy przy tym zauważyć, że określenie zasad działania i wykorzystania zaświadczeń ma co do zasady pozostawać w gestii państw członkowskich i mają one polegać przede wszystkim na zwolnieniu posiadaczy zaświadczenia z obowiązku poddawania się określonym typom restrykcji wprowadzonym w związku ze zwalczaniem pandemii COVID-19. Prawne konsekwencje posiadania unijnego zaświadczenia COVID-19 – w przypadku, gdyby rzeczywiście miały one ingerować w prawa i wolności człowieka – muszą zostać wprowadzone w zgodzie z art. 31 ust. 3 i 32 Konstytucji RP. Stąd konieczność spełnienia formalnych i materialnych warunków ograniczenia możliwości korzystania z wolności i praw – a więc w tym przypadku powinny one zostać wprowadzone w drodze ustawy, być rzeczywiście przydatne i konieczne do osiągnięcia celu w postaci ochrony zdrowia publicznego. Nie mogą one zupełnie uniemożliwiać wykonywania praw i korzystania z wolności (naruszać ich istoty), a jednocześnie powinny zostać ściśle podporządkowane celowi w postaci ochrony zdrowia publicznego. W związku z tym brak odpowiedniego zaświadczenia, nie może zupełnie przekreślać możliwości korzystania z praw i wolności. Może natomiast ograniczać tego rodzaju możliwości – zwłaszcza w przypadku osób zakażonych SARS-CoV-2, które stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia innych osób i zdrowia publicznego.

Niedopuszczalnym byłoby uchwalenie przepisów przewidujących, że posiadanie zaświadczenia o przyjęciu szczepionki przeciwko COVID-19, przejście tej choroby lub posiadanie negatywnego testu na zakażenie SARS-CoV-2 jest konieczne do korzystania z praw i wolności gwarantowanych konstytucyjnie lub w wiążących Polskę aktach prawa międzynarodowego, na zasadzie „biletu wstępu” do placówek świadczących usługi, w tym hoteli czy restauracji.

Tym, którzy z jakichkolwiek względów zdecydowali się nie przyjmować szczepionki, należy pozostawić możliwość korzystania z praw i wolności. Należy bowiem podkreślić znaczenie wymogu proporcjonalności we wprowadzaniu ograniczeń praw i wolności człowieka. Proporcjonalność tę należy ustalać z uwzględnieniem rzeczywistego zagrożenia chorobą COVID-19 dla zdrowia publicznego. Jeśli aktualny stan rozwoju epidemii nie uzasadnia wprowadzenia żadnego ze stanów nadzwyczajnych opisanych w rozdziale XI Konstytucji RP, to nie sposób uznać za proporcjonalne daleko idące ograniczanie najbardziej podstawowych praw i wolności. Zauważyć zresztą trzeba, że zgodnie z art. 233 ust. 3 Konstytucji RP, Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać wolności i prawa określone w art. 22 (wolność działalności gospodarczej), art. 41 ust. 1, 3 i 5 (wolność osobista), art. 50 (nienaruszalność mieszkania), art. 52 ust. 1 (wolność poruszania się i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), art. 59 ust. 3 (prawo do strajku), art. 64 (prawo własności), art. 65 ust. 1 (wolność pracy), art. 66 ust. 1 (prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy) oraz art. 66 ust. 2 (prawo do wypoczynku). A contrario nawet w przypadku, gdyby wprowadzony stan klęski żywiołowej nie byłoby dopuszczalne uchylenie art. 32 Konstytucji RP i zróżnicowanie praw obywateli ze względu na fakt przyjęcia szczepienia, bądź powstrzymania się od szczepienia.

W tym miejscu odnieść należy się do art. 68 ust. 4 Konstytucji RP, który stanowi, że „władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska”. To na władzy publicznej spoczywa obowiązek i ciężar wyważenia wprowadzonych ograniczeń w sposób proporcjonalny i zasadny. Pozostaje mieć nadzieje, że zaświadczenia unijne COVID-19, będą wprowadzone i wykorzystywane zgodnie z ich celem, którym jest swobodny przepływ osób.

 

 

Autorka: adw. Joanna Modrzewska – Centrum Analiz Legislacyjnych Ordo Iuris