prawa człowieka

Od chwili zapowiedzi uruchomienia przez Ministra Zdrowia, Rządowego programu finansowania procedur in vitro, podnoszono głosy wskazujące na rażącą niekonstytucyjność takiego rozwiązania. W związku z tym, Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris przygotował wniosek o kontrolę konstytucyjności tego programu. Został on złożony przez grupę Senatorów RP.

Wniosek nie dotyczy ani kwestii dopuszczalności in vitro, ani poszczególnych rozwiązań przyjętych w rządowym programie. Kwestionuje się w nim natomiast, obraną przez Rząd metodę regulacji. We wniosku zwrócono uwagę, że chociaż program formalnie nie jest aktem normatywnym, to faktycznie zawarte w nim regulacje, w daleko idący sposób, ingerują w sferę praw i wolności człowieka oraz w kształt praw obywatelskich. Są to zatem kwestie, które można regulować jedynie ustawą. Program zatem należy traktować jako de facto akt normatywny, choć nie mieszczący się w Konstytucyjnym systemie źródeł prawa i dlatego niedopuszczalny.

Wniosek podnosi, że Minister Zdrowia w jaskrawo niekonstytucyjny sposób, dopuścił się arbitralnej regulacji statusu prawnego jednostki bez właściwego umocowania ze strony ustawodawcy. Na podstawie rządowego programu finansowania procedur in vitro zapadają bowiem decyzje determinujące prawa i obowiązki jednostek bez jakiejkolwiek podstawy ustawowej w tym zakresie.

Omawiany wniosek zmierza do ochrony podstawowych zasad państwa prawnego zwłaszcza zaś do ochrony konstytucyjnego systemu źródeł prawa. Jest on skierowany alternatywnie przeciwko programowi Ministra Zdrowia przewidującemu finansowanie z pieniędzy publicznych zabiegówin vitro, jak również przeciwko podstawie prawnej wydawania programów zdrowotnych, tj. art. 48 ust. 1 w związku z art. 5 pkt 30 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Trybunał zadecyduje, czy uchylić sam program finansowania in vitro uznając go za de facto niekonstytucyjny akt normatywny, czy też zakwestionować artykuł ustawy stanowiący podstawę jego wydania, jako prowadzący do łamania Konstytucji.

Wnioskodawcy zwracają dodatkowo uwagę na fakt wniesienia przeciwko Polsce sprawy w dniu 26 września 2013 r. przez Komisję Europejską do Trybunał Sprawiedliwości UE w związku z nieprzestrzeganiem przepisów UE dotyczących bezpieczeństwa tkanek i komórek ludzkich. W świetle stanowiska Komisji, rządowy program może naruszać europejskie standardy bezpieczeństwa embrionów.

Jak wielokrotnie informowały o tym media, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych zmienił na początku bieżącego roku sposób rozpatrywania skarg osób, które chciały wystąpić z Kościoła Katolickiego ignorując zasady określające właściwy sposób dokonania takiego aktu.

Zgodnie z prawem polskim oraz standardami Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, sposób wstępowania do i opuszczania wspólnoty religijnej jest regulowany przez prawo wewnętrzne tej wspólnoty. Dlatego GIODO nie ma kompetencji w zakresie przetwarzania danych członków wspólnoty wyznaniowej, przez jej organy. Potwierdził to w swoim orzecznictwie Naczelny Sąd Administracyjny nakazując GIODO badać, czy osoby domagające się usunięcia ich danych z ksiąg parafialnych wyraziły wolę wystąpienia z Kościoła skutecznie, czyli zgodnie z obowiązującymi w tej mierze wewnętrznymi unormowaniami wspólnoty. NSA zastrzegł jedynie, że w świetle konstytucyjnych gwarancji wolności sumienia, unormowania te nie mogą faktycznie uniemożliwiać apostazji.

Członkowie Kościoła katolickiego mogą dokonać aktu apostazji w formie własnoręcznego oświadczenia przekazanego osobiście proboszczowi miejsca zamieszkania w obecności dwóch pełnoletnich świadków. Osoby wszczynające postępowanie przed GIODO nie dochowywały tej formy.Są to analogiczne wymogi do tych, które towarzyszą włączaniu nowego członka wspólnoty (osobiste stawiennictwo i dwóch świadków). GIODO jednak bezpodstawnie założył, że wszelkie wymogi formalne dotyczące sposobu opuszczania wspólnoty religijnej stanowią nadmierne ograniczenie wolności sumienia i zaczął nakazywać proboszczom usuwanie z ksiąg parafialnych danych osób, które nieskutecznie usiłowały dokonać apostazji. Począwszy od stycznia do września 2014 r. GIODO postąpił tak w aż 55 w przypadkach.

Praktyka administracyjna GIODO w istocie wprowadza niemożliwą do zaakceptowania zasadę, w myśl której każdy mógłby dowolnie i samowolnie określać sposób w jaki wstępuje lub występuje ze wspólnoty religijnej. Stanowisko takie kwestionuje u samych podstaw autonomię Kościoła katolickiego zagwarantowaną w art. 25 ust. 3 Konstytucji RP, art. 1 i 5 Konkordatuoraz art. oraz 9 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, która w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowiekanakazuje organom władzy publicznej poszanowanie autonomii wspólnoty religijnej w zakresie regulowania sposobu przystępowania i występowania z niej.