projekt ustawy

Pornografia to prawdziwy narkotyk XXI wieku. Choć na co dzień mniej widoczny, a nawet bagatelizowany – nie jest mniej groźny. Średnia wieku, w którym dzieci pierwszy raz widziały treści pornograficzne to dziś… 11 lat. To zaledwie piąta klasa szkoły podstawowej. Co czwarte dziecko w wieku od 7 do 12 roku życia korzysta z pornografii internetowej przynajmniej raz w miesiącu. Regularne, codzienne oglądanie filmów czy zdjęć pornograficznych deklaruje niemal co czwarty nastolatek. Jednak naukowe badania jasno wskazują, że pornografia niszczy przede wszystkim dzieci i czyni to znacznie bardziej podstępnie niż narkotyki – błyskawicznie i głęboko uzależnia, wykorzystując te same mechanizmy, co każdy narkotyk. Naszym obowiązkiem jest uchronienie przed nim dzieci, tak jak chronimy ich zdrowie i życie przed nikotyną, alkoholem czy narkotykami.

Czy nasze dzieci są bezpieczne?

Czy chronimy dzieci przed papierosami, alkoholem i narkotykami? A co, jeżeli pojawiło się jeszcze poważniejsze zagrożenie – i to dostępne dla każdego dziecka na wyciągnięcie ręki?

Zapewne żaden rodzic nigdy nie zgodziłby się na to, by jego pociechy mogły kupować kokainę lub heroinę w każdym kiosku lub otrzymywać ją za darmo w internecie. Żaden rozsądny rodzic nigdy nie pozwoliłby też na obecność dilerów tych substancji w szkole czy we własnym domu.

A gdybyśmy powiedzieli, że niezwykle groźny narkotyk jest dziś dostępny na wyciągnięcie ręki każdego dziecka – o każdej porze dnia i nocy, w szkole, na wakacjach, na podwórku albo bez wychodzenia z własnego pokoju? Co gorsza, dostęp do niego najmłodsi otrzymują najczęściej od… nieświadomych tego rodziców.

Tym narkotykiem jest pornografia.

Średnia wieku, w którym dzieci pierwszy raz widziały treści pornograficzne to dziś… 11 lat. To zaledwie piąta klasa szkoły podstawowej. Co czwarte dziecko w wieku od 7 do 12 roku życia korzysta z pornografii internetowej przynajmniej raz w miesiącu. Regularne, codzienne oglądanie filmów czy zdjęć pornograficznych deklaruje niemal co czwarty nastolatek.

W sierpniu rozpoczęliśmy wspólną kampanię Ordo Iuris oraz Centrum Życia i Rodziny, do której dołączają już kolejni przyjaciele, sojusznicy i wolontariusze, aby na dobre powstrzymać „narkotyk XXI wieku” – pornografię.

Jak pornografia wpływa na dzieci?

Wiele osób tkwi w przekonaniu, że pornografia – w przeciwieństwie do twardych narkotyków – nie zabija, a jej szkodliwość bywa bagatelizowana.

Jednak naukowe badania jasno wskazują, że pornografia niszczy przede wszystkim dzieci i czyni to znacznie bardziej podstępnie niż narkotyki – błyskawicznie i głęboko uzależnia, wykorzystując te same mechanizmy, co każdy narkotyk. Już w dzieciństwie może wpłynąć na całą przyszłość, uniemożliwić zbudowanie szczęśliwego i trwałego małżeństwa, destrukcyjnie wpłynąć na psychikę, deformując postrzeganie drugiego człowieka, znieczulając na przemoc, wpychając w pułapkę zaburzeń seksualnych, niszcząc obraz własnego ciała.

To destrukcyjne działanie, ze względu na łatwiejszy niż kiedykolwiek dostęp do pornografii, nie ogranicza się do osób „wplątanych w złe towarzystwo”, lecz obejmuje prawie całe pokolenie dzisiejszych dzieci i młodzieży. Pornografia to prawdziwy narkotyk XXI wieku. Choć na co dzień mniej widoczny, a nawet bagatelizowany – nie jest mniej groźny. Naszym obowiązkiem jest uchronienie przed nim dzieci, tak jak chronimy ich zdrowie i życie przed nikotyną, alkoholem czy narkotykami.

Stajemy jednak naprzeciw silnego przeciwnika. Przemysł pornograficzny to machina, z którą niełatwo wygrać, po swojej stornie ma bowiem ogromny kapitał, rzeszę uzależnionych „wyznawców” i dekady budowania przekonania, że pornografia to niegroźna „przyjemność”.

Co nauka mówi o pornografii?

Badania sugerują, że, w wyniku korzystania z pornografii, dzieci:

• częściej wykazują niepożądane zachowania i mają niższy poziom integracji społecznej;
• są bardziej narażone na występowanie objawów depresyjnych;
• mają mniejszą więź emocjonalną z opiekunami;
• są bardziej narażone na doświadczenie różnych form przemocy, agresji i nękania.

Ale to niejedyne problemy. Oglądanie pornografii może przyczynić się także do:

• wcześniejszej inicjacji seksualnej;
• częstszego podejmowania ryzykownych zachowań seksualnych;
• zaburzeń obrazu własnego ciała (co może wpłynąć np. na rozwój zaburzeń odżywiania, zachowań kompulsywnych czy depresji).

Pornografia to wyjątkowo podstępny przeciwnik, bo łapiąc w sieć dzieci, niszczy ich przyszłe życie na etapie, na którym nie są nawet w stanie w pełni zidentyfikować zagrożenia. To, w co wplątują się, mając po kilka czy kilkanaście lat, może już teraz wpłynąć na ich dorosłość i utrudnić im budowanie szczęśliwej i spokojnej przyszłości. Gdy dorosną i będą chciały rozpocząć budowanie poważnych relacji, małżeństwa, będą rozpoczynać życie seksualne – wtedy dopiero ten problem może uderzyć z całą mocą.

Okazuje się, że korzystanie z pornografii znacząco upośledza zdolność do budowania zdrowych i satysfakcjonujących związków. Badania wskazują, że uwikłani w pornografię dorośli często mają zaburzony obraz współżycia i płci przeciwnej (szczególnie uwidacznia się to w kontekście sprowadzania kobiet jedynie do roli obiektów seksualnych), mają pretensje, że partnerzy nie chcą angażować się w nietypowe czy wręcz dewiacyjne zachowania, które oglądają w filmach. W rezultacie życie małżeńskie często okazuje się niesatysfakcjonujące, pojawiają się zaburzenia seksualne, a nawet unikanie kontaktów intymnych.

To wszystko wpływa oczywiście na zmniejszenie zadowolenia ze związku i w rezultacie może prowadzić do jego rozpadu. Częste sięganie po pornografię wśród małżonków oznacza wyższe prawdopodobieństwo rozwodu, co udowodniono w jednym z amerykańskich badań. Skala zniszczeń, do jakich prowadzi korzystanie z pornografii jest wręcz porażająca, zwłaszcza gdy uświadomimy sobie, jak powszechnie jest ona dostępna dosłownie na wyciągnięcie ręki.

Jak dzieci trafiają na pornografię?

Dziś pornografia to już nie kasety VHS ani pisemka wystawiane w bocznych witrynach kiosków, ani nawet nie nocne pasma niektórych stacji telewizyjnych. Aby do niej dotrzeć, nie trzeba mierzyć się z kpiącymi uśmieszkami sprzedawcy w sklepie, nie trzeba nawet specjalnie jej szukać. Bo pornografia to dziś przede wszystkim internet.

To właśnie rozwój tego medium zaowocował odrodzeniem branży pornograficznej i jej ekspansją na niespotykaną dotąd skalę – zarówno dostęp dla konsumentów, jak i możliwości dla producentów stały się niemal nieograniczone.

I niestety – w szczególny sposób znów cierpią na tym najmłodsi.

Ich pierwszy kontakt z pornografią najczęściej odbywa się właśnie za pośrednictwem internetu. W erze powszechnego dostępu do internetu mobilnego, gdy niemal każdy nastolatek nosi własny smartfon w kieszeni czy plecaku, nie nastręcza to żadnych trudności. Ponad jedna trzecia młodych ludzi (35,1%) w niedawnych badaniach przeprowadzonych przez NASK zadeklarowała, że po raz pierwszy zobaczyła treści pornograficzne, używając właśnie telefonu lub smartfona z dostępem do internetu.

Dostęp do cyfrowej pornografii jest też bardzo prosty: we wspomnianym badaniu większość dzieci (73,0%) i młodzieży (71,1%) zadeklarowała, że znalezienie treści o takim charakterze w internecie jest dla nich łatwe, a 32,8% stwierdziło, że pierwszy raz natrafiło na nie przypadkowo – poprzez mechanizm powiązania stron przy wyszukiwaniu zupełnie innych treści.

Natychmiastowy dostęp do pornografii jest obecnie tak łatwy, że dzieci mogą oglądać te destrukcyjne treści nawet bez wiedzy rodziców. To również znajduje odzwierciedlenie w danych: w badaniu z 2020 roku, 75% rodziców oznajmiło, że ich dziecko nigdy nie zetknęło się z pornografią; w rzeczywistości 53% dzieci tych rodziców zgłosiło, że swój pierwszy kontakt z pornografią mają za sobą.

Jak więc mamy walczyć z zagrożeniem, o którym często nawet nie wiemy? Jak stanąć do walki z gigantycznym imperium, czerpiącym z krzywdy często nieświadomych młodych ludzi ogromne zyski?

Czas zatrzymać narkotyk XXI wieku!

Nie mamy złudzeń – ta batalia z pewnością nie będzie łatwa. Patrząc jednak na ogrom zniszczeń, do którego ten narkotyk prowadzi całe młode pokolenie, nie mamy także wątpliwości, że musimy ją podjąć.

Kilka dni temu zainaugurowaliśmy kampanię „Stop narkotykowi pornografii”. To wyjątkowo ważne dla nas przedsięwzięcie, będące wynikiem nie tylko trwającej od lat w naszym środowisku debaty i głębokiego zatroskania problemem coraz szerszego uzależnienia od pornografii wśród młodych ludzi, ale także stanowiące odpowiedź na powszechne bagatelizowanie i spłycanie tego zagadnienia.

To najwyższy czas, aby wprowadzić w Polsce realne i skuteczne rozwiązania chroniące dzieci i młodzież przed tak dewastującymi treściami.

Dotychczasowe sposoby, takie jak deklaratywna weryfikacja wieku na stronach internetowych, są oczywiście zupełną fikcją. Dlatego po długotrwałych konsultacjach ze specjalistami z zakresu cyberbezpieczeństwa i psychologii wypracowaliśmy optymalny mechanizm, który pomoże skutecznie kontrolować dostęp do stron internetowych oferujących treści o charakterze pornograficznym.

Chcemy na drodze prawnej zobowiązać podmioty udostępniające pornografię do uzależnienia dostępu do stron od skutecznej weryfikacji wieku użytkownika – na podstawie mechanizmów weryfikacyjnych wybranych przez dostawcę. To właśnie na nim ma spoczywać obowiązek wprowadzenia skutecznego rozwiązania. Wszyscy dostawcy będą bowiem sprawdzani przez powołany do tego organ, a za niespełnienie wymagań grozić będą sankcje w postaci blokady stron przez dostawców internetu lub blokady usług płatniczych przez ich dostawców.

Ustawowa ochrona najmłodszych przed pornografią w internecie została już wprowadzona we Francji i w niektórych stanach USA. Tamtejsze prawodawstwo nakazuje weryfikację wieku np. poprzez „identyfikację cyfrową”, czyli przechowywanie informacji w sieci cyfrowej, do której może uzyskać dostęp podmiot komercyjny w celu weryfikacji tożsamości danej osoby (weryfikacja biometryczna w oparciu np. o selfie użytkownika) czy też za pomocą dowodu tożsamości lub komercyjnego systemu transakcyjnego (bankowość elektroniczna). Prace w tym zakresie trwają także w innych krajach – np. w Hiszpanii czy w Wielkiej Brytanii.

Podobne rozwiązania chcemy zaimplementować również w polskim prawie. Nasi eksperci przygotowali projekt ustawy, która ma wprowadzić mechanizmy realnie chroniące dzieci przed tymi dewastującymi treściami. Aby taka ustawa mogła wejść w życie, przed nami jeszcze daleka droga. Obecnie jesteśmy na etapie zbierania 1000 podpisów pod projektem, co pozwoli nam złożyć do Marszałka Sejmu wniosek o zarejestrowanie komitetu inicjatywy ustawodawczej.

Prace rozpoczęliśmy już w połowie sierpnia podczas spotkania z pielgrzymami na Jasnej Górze, a także na spotkaniu z naszymi Sympatykami w Oświęcimiu. Już teraz wiemy, że ten pomysł spotkał się z pozytywnym odzewem i dużym zainteresowaniem. Bardzo nas to cieszy – to bowiem czytelny znak, że wielu Polaków jest świadomych tego ogromnego problemu.

Gdy uda nam się zebrać pierwszy 1000 podpisów, Marszałek będzie miał 14 dni na wydanie postanowienia o przyjęciu zawiadomienia. Tu zacznie się jednak najtrudniejszy etap. Rozpoczniemy wówczas zbiórkę 100 000 podpisów pod projektem ustawy. Będziemy mieć na to tylko 3 miesiące, a podpisy możemy zbierać jedynie w formie papierowej.

Swoją deklarację pomocy i włączenia się w te działania wyraziło wiele zaprzyjaźnionych ruchów i wspólnot. Tak duża akcja, a dodatkowo przeprowadzana w tak krótkim czasie nie będzie łatwym zadaniem.

Gdy tylko otrzymamy informację, że Marszałek Sejmu wydał postanowienie o zarejestrowaniu komitetu inicjatywy ustawodawczej ruszymy z wielką akcją zbiórki podpisów. Już dziś gorąco prosimy o zaangażowanie się w tę zbiórkę.

Razem możemy pokonać przemysł pornograficzny!

Potrzebujemy maksymalnej mobilizacji ludzi, którzy są świadomi, jak wielkim zagrożeniem jest dla najmłodszych powszechny i niekontrolowany dostęp do treści pornograficznych!

Dziś pod adresem StopNarkotykowiPornografii.pl można znaleźć przygotowany przez naszych specjalistów portal edukacyjny dotyczący właśnie problematyki pornografii. Po zarejestrowaniu komitetu będzie można pobrać stamtąd gotowe do druku karty do zbierania podpisów a także szczegółową instrukcję dotyczącą tego, jak zrobić to poprawnie, by dołożyć największej staranności zwłaszcza w ochronie danych.

Podpisy można zbierać wśród rodziny, najbliższych, przyjaciół, we wspólnotach czy wśród członków lokalnej społeczności. Każdy z nich będzie na wagę złota.

Po konferencji prasowej, którą zainaugurowaliśmy akcję kilka dni temu, zaobserwowaliśmy pewne wzmożenie, niekiedy nawet w środowiskach dalekich nam światopoglądowo. Zagrożenie wynikające z niekontrolowanego dostępu do treści pornograficznych wyrażają także osoby i środowiska lewicowe. To nas cieszy – aby skutecznie wprowadzić w życie proponowane przez nas rozwiązania, musimy zbudować jak najszerszą społeczną koalicję.

Zdajemy sobie jednak sprawę, że w najbliższych tygodniach i miesiącach opadnie wiele masek. Szybko okaże się, kto dostrzega prawdę na temat narkotyku pornografii, a kto uważa go za „przyjemność” z odrobiną ryzyka. Komu zależy na rzeczywistym dobru dzieci i młodzieży, a kto dba tylko o interes lobby producentów i dostawców stron podsuwającym najmłodszym niszczące treści.

Przed nami duże wyzwanie, ale jesteśmy przekonani, że podjęcie go jest konieczne.

To najwyższy czas, aby zacząć chronić polskie dzieci przed pornografią – narkotykiem XXI wieku!

Monika Leszczyńska – wiceprezes Instytutu Ordo Iuris ds. Członkowskich

Marcin Perłowski – dyrektor Centrum Życia i Rodziny

W ostatnich tygodniach Sąd Rejonowy w Radomiu wydał ważne, precedensowe orzeczenie w sprawie obrony życia od chwili poczęcia. Dzięki zaangażowaniu naszych prawników udało się obronić prawo do życia konkretnego dziecka, zamrożonego jako zarodek w ramach procedury in vitro. Instytut Ordo Iuris od lat łączy starania o dobre prawo z aktywnym orędowaniem o dobre orzecznictwo sądów w sprawach obrony życia. Dzisiaj obrona najsłabszych, nienarodzonych, wymaga nowej energii i szczególnego zaangażowania.

Sąd potwierdza, że życie zaczyna się od poczęcia

Omawiając nasze zwycięstwo w radomskim sądzie, dziennik „Rzeczpospolita” pisał o przyznaniu przez sąd pierwszeństwa „prawu do życia i do urodzenia przez matkę”. Gazeta cytowała także mec. Pawła Szafrańca z Ordo Iuris, który wyrażał w naszym imieniu satysfakcję z „potwierdzenia podmiotowości człowieka od chwili jego poczęcia”.

Wśród wielu skutków stosowania nieetycznej procedury in vitro jest i ten, polegający na mrożeniu setek tysięcy, a nawet milionów poczętych dzieci. Do niedawna wydawało się, że nie przysługują im niemal żadne prawa. To jednak właśnie uległo zmianie!

Zanim jednak opiszę tę wyjątkową sprawę, pozwolę sobie podkreślić, że każde nasze działanie podejmowane jest zawsze z najwyższą dbałością o etyczne aspekty udzielanej pomocy. Dlatego w sprawach związanych z zapłodnieniem in vitro zawsze pamiętamy, że moralnym złem jest sama procedura sztucznego zapłodnienia i sztucznego powołania życia „na szkle”, ale moralnym dobrem jest ograniczenie skutków tego zła – w tym prawne usuwanie przeszkód dla narodzenia się już poczętych dzieci, które w przeciwnym razie mogą ulec nieodwracalnym szkodom na zdrowiu.

Ze szczególną uwagą wczytujemy się przy sprawie takiej jak ta, w Instrukcję Donum vitae, zatwierdzoną przez św. Jana Pawła II, która już niemal czterdzieści lat temu dała odpowiedzi na podstawowe etyczne pytania, związane z procedurą sztucznego zapłodnienia. Wprost stwierdzono tam, że „zamrażanie embrionów (…) stanowi obrazę dla szacunku należnego istotom ludzkim”. Dlatego bardzo się cieszę, że dzięki wsparciu prawników Ordo Iuris, jedno z takich dzieci – po latach rodzinnych i prawnych perypetii – otrzymało ochronę prawną i wkrótce się narodzi!

Na świat będzie mogło przyjść dziecko pani Agnieszki, powołane do życia i zamrożone w procedurze in vitro. Narodzona z zapłodnienia in vitro siostra naszego bohatera ma już 9 lat, ale jej brat (a może siostra) do dzisiaj nie otrzymał szansy na rozwój, narodziny i doznanie czułej, macierzyńskiej miłości. Mąż pani Agnieszki, który wyłudził zgodę żony na rozwód, obiecując, że pozwoli na narodziny zamrożonego dziecka, nie dotrzymał słowa i próbował za wszelką cenę powstrzymać narodziny już powołanego do życia dziecka. Łamiąc zawartą z żoną ugodę żądał, aby dziecko zostało „zutylizowane” albo oddane do anonimowej adopcji.

Mama nie mogła tego zaakceptować, dlatego zwróciła się do Ordo Iuris wierząc, że tutaj otrzyma skuteczne wsparcie w walce o prawo do życia dla swojego dziecka.

W imieniu pani Agnieszki wystąpiliśmy do sądu. Były mąż przyznał wówczas, że podpisał ugodę tylko po to, aby dostać rozwód, ale nigdy nie zamierzał jej dotrzymywać. Mężczyzna argumentował, że brak jego zgody wynika z rzekomej troski o... dobro dziecka, które będzie się wychowywać w niepełnej rodzinie. Z kolei nasi prawnicy dowodzili, że zgodnie z nauką i polskim prawem życie ludzkie zaczyna się od poczęcia i dlatego zamrożonemu dziecku przysługuje prawo do narodzenia. Przywołaliśmy między innymi wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 18 kwietnia 2018 roku stwierdzający, że zarodek ma prawo do życia i nie może być przedmiotowo traktowany. Rozstrzygając sprawę, Sąd Rejonowy w Radomiu uznał słuszność stanowiska Ordo Iuris.

Aby to precedensowe rozstrzygnięcie miało szeroki wpływ na orzecznictwo polskich sądów i potwierdzenie, że ochrona życia zaczyna się w momencie poczęcia, opublikowaliśmy obszerną analizę orzeczenia. Z uwagi na zainteresowanie zagranicznych mediów i prawników, pracujemy właśnie nad jej tłumaczeniem na język angielski.

Sprawą interesowały się także lewicowe media. Chociażby „Wysokie Obcasy” z oburzeniem alarmowały, że sąd pozwolił kobiecie decydować o urodzeniu swojego dziecka wbrew woli jego ojca. To naprawdę niebywałe i zastanawiające. Gdyby matka zamierzała zabić dziecko, ta sama gazeta podnosiłaby argument, że mężczyzna nie ma w tej sprawie głosu… Dla lewicowych ideologów jedyną bowiem wartością jest nieograniczona pogarda dla poczętego życia, a prawa matek lub ojców traktowane są wyłącznie instrumentalnie.

Dlatego w orzeczeniu potwierdzającym, że dziecku poczętemu in vitro i zamrożonemu w ciekłym azocie przysługuje prawo do życia, do narodzin i do macierzyńskiej miłości, dostrzegam drobne zwycięstwo cywilizacji życia nad cywilizacją śmierci.

Choć Sejm odrzucił proaborcyjny projekt, to aborcja „na życzenie” wchodzi „tylnymi drzwiami”

Występując po stronie życia, w lipcu przyczyniliśmy się także do odrzucenia przez Sejm proaborcyjnego projektu ustawy posłów klubu Lewicy. Nasza analiza projektu, wskazująca na jego niezgodność z prawem, oraz nacisk społeczny, do którego wezwaliśmy naszych sympatyków, pomogły niektórym konserwatywnym parlamentarzystom podjąć właściwą decyzję i głosować za życiem.

Ale Lewica już złożyła po raz kolejny ten sam projekt, pod którym tym razem podpisała się także część posłów KO i Trzeciej Drogi. Dlatego przygotowujemy nową analizę, w której powołamy się między innymi na zlecone przez sejmowe Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji i przygotowane przez specjalistów z zakresu prawa, zdecydowanie krytyczne opinie na temat wszystkich procedowanych projektów ustaw aborcyjnych.

Równolegle do prac sejmowych trwa stopniowe i ciche wprowadzanie w Polsce nieograniczonego dostępu do aborcji „tylnymi drzwiami”. Wskazują na to liczby przeprowadzanych w naszym kraju aborcji z powołaniem się na przesłankę zagrożenia zdrowia matki. 25 lipca Polska Agencja Prasowa poinformowała, że w ubiegłym roku ich liczba wyniosła 423 – oznacza to, że po raz pierwszy od 1998 roku liczba takich zabiegów przekroczyła 100 rocznie. Część lekarzy ulega po prostu lobby aborcyjnemu i wbrew prawu zabija aborcyjnie dzieci w oparciu o bezprawną przesłankę… ochrony „zdrowia psychicznego” matki (podczas, gdy ustawa posługuje się pojęciem „zdrowia” w wąskim znaczeniu „zdrowia fizycznego”). Nasi prawnicy w wielu analizach podkreślali już, że polski system prawa nie dopuszcza rozszerzającej wykładni wyjątków mających legalizować aborcję.

Sytuację pogarszają działania rządu, który – sprzecznie z prawem (ale zgodne z zapowiedziami Donalda Tuska) – zaczął karać szpitale za odmowę przeprowadzania aborcji.

Bronimy życia od poczęcia

Ilekroć Sejm lub rząd zajmują się aborcyjnymi projektami, nasi eksperci przygotowują memoranda i poprawki dla posłów. Gdyby nie ta działalność Instytutu oraz wspieranego przez nas ruchu prolife, szeroko dostępna aborcja stałaby się już prawem, a poronne preparaty byłyby wydawane bez żadnego trybu nieletnim dziewczętom w szkolnych toaletach. Podobnie kluczowe znaczenie ma aktywność naszych ekspertów przed Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu, gdzie aborcjoniści składają dziesiątki spraw przeciwko Polsce. Na razie jesteśmy tam górą.

Dodajmy do tego międzynarodowego działania Ordo Iuris w koalicji ekspertów przekonujących państwa świata do ograniczenia (związanego z in vitro) procederu surogacji, służącego pozyskiwaniu dzieci hodowanych pod konkretne zamówienie, a nawet dzieci dla par jednopłciowych.

Instytut Ordo Iuris od lat łączy starania o dobre prawo z aktywnym orędowaniem o dobre orzecznictwo sądów w sprawach obrony życia. Dzięki nam sądy przyznały rodzicom prawo do badania płci wcześnie poronionego dziecka. To dzięki naszym interwencjom ubezpieczyciele muszą liczyć się z wartością życia nienarodzonego. Nasi obrońcy skutecznie wywalczyli w Polsce prawo do wolności słowa obrońców życia. Nie do przecenienia była także nasza rola w konstytucyjnym umocnieniu ochrony prawa do życia. Dzisiaj obrona najsłabszych, nienarodzonych, wymaga nowej energii i szczególnego zaangażowania.

Adw. Jerzy Kwaśniewski – prezes Ordo Iuris

· W irlandzkim parlamencie procedowana jest ustawa, która wprowadza penalizację tzw. przestępstw z nienawiści.

· Projekt ustawy, obecnie rozpatrywany w Senacie, wywołał liczne kontrowersje, związane z niejasną definicją „nienawiści”, możliwością drastycznego ograniczenia prawa do swobodnej wypowiedzi czy szerokimi uprawnieniami funkcjonariuszy policji w zakresie ścigania przestępstw tam określonych.

· Zawarto w nim również przepisy o charakterze ideologicznym, odnoszące się do koncepcji tzw. płci społeczno-kulturowej (gender), która na gruncie projektu jest jedną z przesłanek dyskryminacyjnych.

· Ponadto w projekcie postuluje się wprowadzenie surowych kar za określone w nim nowe „przestępstwa z nienawiści”. Przewidziana jest m.in. kara pozbawienia wolności do lat 5 za przestępstwo podżegania do przemocy lub nienawiści wobec osób ze względu na ich cechy chronione.

1 listopada 2022 roku do parlamentu Irlandii wpłynęła propozycja legislacyjna, dotyczącą wprowadzenia nowych reguł odpowiedzialności karnej odnośnie tzw. przestępstw z nienawiści. Projekt „ustawy o wymiarze sprawiedliwości w sprawach karnych (podżeganie do przemocy lub nienawiści i przestępstw z nienawiści) [The Criminal Justice (Incitement to Violence or Hatred and Hate Offences) Bill] przewiduje ustanowienie szeregu istotnych zmian w irlandzkim prawie karnym. Zakłada on wprowadzenie nowych typów przestępstw, znaczące zwiększenie uprawnień policji, zaostrzenie kar dla sprawców oraz nowelizację kilkunastu innych aktów normatywnych. Docelowo procedowana propozycja legislacyjna ma w przyszłości zastąpić aktualnie obowiązujące przepisy prawne, określone w Ustawie o zakazie podżegania do nienawiści (Prohibition of Incitement to Hatred Act 1989) sprzed ponad 30 lat.

Definicja „nienawiści” i „cechy chronione” jako przesłanki dyskryminacyjne

„Nienawiść” (hatred) na gruncie projektu ustawy definiowana jest jako „nienawiść wobec osoby lub grupy osób w państwie lub w innym miejscu ze względu na ich cechy chronione lub jakąkolwiek z tych cech” (art. 2 ust. 1). „Cecha chroniona” (protected characteristic) obejmuje 10 przesłanek dyskryminacyjnych, w tym rasę (race), kolor skóry (colour), narodowość (nationality), religię (religion), pochodzenie narodowe lub etniczne (national or ethnic origin), pochodzenie (descent), płeć społeczno-kulturową (gender), cechy płciowe (sex characteristics), orientacja seksualną (sexual orientation) oraz niepełnosprawność (disability art. 3 ust. 1). Warto podkreślić, iż jedna z przesłanek dyskryminacyjnych, gender, została zdefiniowana w art. 3 ust. 2 lit. e) jako „płeć danej osoby lub płeć, którą dana osoba wyraża jako płeć preferowaną lub z którą dana osoba się identyfikuje i obejmuje osoby transpłciowe oraz płeć inną niż płeć męska i żeńska”.

W tym kontekście należy podkreślić niejasną definicję pojęcia „nienawiść”, gdzie przesłanki odpowiedzialności karnej zostały oparte na subiektywnych odczuciach konkretnych osób, czego przykładem może być zawarte w projekcie ustawy odniesienie do „płci preferowanej”.

Nowe przestępstwa

Projekt zawiera propozycje dotyczące ustanowienia nowych typów czynów zabronionych, w tym:

1. przestępstwa podżegania do przemocy lub nienawiści wobec osób ze względu na ich cechy chronione (art. 7);
2. przestępstwa tolerowania, negowania lub rażącego trywializowania ludobójstwa itp. wobec osób ze względu na ich cechy chronione (art. 8);
3. przestępstwa polegające na przygotowywaniu lub posiadaniu materiałów mogących podżegać do przemocy lub nienawiści wobec osób ze względu na ich cechy chronione (art. 10).

Zgodnie z treścią art. 7 ust. 1, winnym przestępstwa określonego w tym przepisie (Offence of incitement to violence or hatred against persons on account of their protected characteristics) jest osoba, która „przekazuje materiały opinii publicznej lub części opinii publicznej, lub zachowuje się w miejscu publicznym w sposób, który może podżegać do przemocy lub nienawiści wobec osoby lub grupy osób ze względu na ich cechy chronione lub którąkolwiek z tych cech, oraz osoba ta robi to z zamiarem podżegania do przemocy lub nienawiści wobec takiej osoby lub grupy osób ze względu na te cechy lub którąkolwiek z tych cech, lub postępując lekkomyślnie, co do tego, czy taka przemoc lub nienawiść jest w ten sposób podżegana”.

Kto natomiast jest uznawany za przekazującego „nienawistny” materiał opinii publicznej? Na gruncie projektu ustawy, jest to osoba, która „wyświetla, publikuje, dystrybuuje lub rozpowszechnia materiał, pokazuje lub odtwarza materiał, lub udostępnia materiał publicznie lub części społeczeństwa w jakikolwiek inny sposób, w tym za pośrednictwem systemu informatycznego” (art. 6 ust. 2). Sam materiał jest natomiast definiowany jako „wszystko, co może być oglądane, czytane lub słuchane, bezpośrednio lub po konwersji z danych przechowywanych w innej formie” (art. 6 ust. 1).

W przypadku skazania w trybie uproszczonym (summary convicton), przestępstwo ma być zagrożone karą grzywny bądź karą pozbawienia wolności do 12 miesięcy albo obiema karami łącznie. Natomiast w trybie skazania na podstawie aktu oskarżenia (conviction on indictment), osoba taka może zostać skazana na karę grzywny bądź karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat albo obie kary łącznie (art. 7 ust. 5).

Godnym odnotowania jest przepis zawarty w art. 7 ust. 1 lit. b, zgodnie z którym odpowiedzialności karnej podlega osoba dopuszczająca się określonego tam czynu, nawet jeśli nie miała ona takiego zamiaru („postępując lekkomyślnie co do tego, czy taka przemoc lub nienawiść jest w ten sposób podżegana”).

Przestępstwa przygotowywania lub posiadania materiałów mogących nawoływać do przemocy lub nienawiści wobec osób ze względu na ich cechy chronione (offence of preparing or possessing material likely to incite violence or hatred against persons on account of their protected characteristics) będzie dopuszczała się osoba, która „przygotowuje lub posiada materiał, który może podżegać do przemocy lub nienawiści wobec osoby lub grupy osób ze względu na ich cechy chronione lub którąkolwiek z tych cech, z zamiarem przekazania tego materiału społeczeństwu lub części społeczeństwa, niezależnie od tego, czy robi to ona sama, czy inna osoba”. Dotyczy to też kogoś, kto „przygotowuje lub posiada taki materiał z zamiarem podżegania do przemocy lub nienawiści wobec takiej osoby lub grupy osób ze względu na te cechy lub którąkolwiek z tych cech lub będąc nieświadomym, czy taka przemoc lub nienawiść jest w ten sposób podżegana” (art. 10 ust. 1).

W tym przypadku przestępstwo takie będzie zagrożone (w razie skazania w trybie uproszczonym) karą grzywny bądź karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 6 miesięcy albo obie te kary łącznie. W sytuacji skazania na podstawie aktu oskarżenia sprawy, ma grozić kara grzywny bądź kara pozbawienia wolności nieprzekraczająca 2 lat.

Większe uprawnienia policji

Projekt ustawy przewiduje również znaczne zwiększenie zakresu uprawnień policji, w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstw tam określonych. Dotyczy to m.in. nakazów przeszukania miejsc i osób, co w konkretnych przypadkach może mieć miejsce „wraz z uzasadnionym użyciem siły” (art. 15 ust. 2 lit. a). Policja ma mieć również możliwość zajęcia i zatrzymania określonych rzeczy, w tym komputerów, jeśli będzie to miało związek z popełnieniem przestępstw opisanych w ustawie (art. 15 ust. 2 lit. c). Co ciekawe, w tym ostatnim przypadku funkcjonariusz posiadający nakaz wydany przez sąd będzie uprawniony do żądania od osoby obecnej w przeszukiwanym miejscu „przekazania wszelkich haseł niezbędnych do jego [komputera] obsługi oraz wszelkich kluczy szyfrujących lub kodów niezbędnych do odszyfrowania informacji dostępnych przez komputer” (art. 15 ust. 4 lit. i).

W kwietniu 2023 roku projekt został przyjęty zdecydowaną większością głosów przez Dáil Éireann, izbę niższą irlandzkiego parlamentu. Obecnie propozycja jest z oporami procedowana w irlandzkim Senacie (Seanad Éireann). Prace legislacyjne uległy znacznemu opóźnieniu, co związane jest z kontrowersjami towarzyszącymi propozycjom zawartym w projekcie ustawy. Z ostatnich doniesień lokalnych mediów (początek lipca) wynika, iż kontrowersyjny projekt nie wróci do parlamentu przed wakacyjną przerwą, co może skutkować brakiem faktycznej możliwości jego przyjęcia w tej kadencji parlamentu.

Wolność słowa zagrożona

Projekt, opracowany przez Minister Sprawiedliwości Helen McEntee, od samego początku wywołuje jednak liczne kontrowersje, koncentrujące się przede wszystkim na niejasnej definicji „nienawiści” czy możliwości drastycznego ograniczenia wolności słowa. Warto zwrócić uwagę, iż jedną z przesłanek dyskryminacyjnych, mających warunkować odpowiedzialność karną za przestępstwa z nienawiści jest ideologicznie nacechowany termin „gender”. Pod pojęciem tym kryją się, także na gruncie komentowanego projektu ustawy, subiektywne odczucia określonych osób, wyrażające ich „preferencje seksualne” czy „tożsamość płciową”. Dlatego też, w przypadku przyjęcia tego aktu w obecnym brzmieniu, będzie ona warunkowała odpowiedzialność karną określonych osób na podstawie niejasnych i niesprecyzowanych przesłanek, stanowiąc tym samym zagrożenie dla podstawowych praw i wolności obywatelskich. Co istotne, ustawa może być też sprzeczna z aktami prawa międzynarodowego, których stroną jest Republika Irlandii. Warto mieć na uwadze zwłaszcza Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, w szczególności art. 19 ust. 2 tej umowy. Zgodnie z tym przepisem, „każdy człowiek ma prawo do swobodnego wyrażania opinii; prawo to obejmuje swobodę poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania wszelkich informacji i poglądów, bez względu na granice państwowe, ustnie, pismem lub drukiem, w postaci dzieła sztuki bądź w jakikolwiek inny sposób według własnego wyboru”. Ponadto wątpliwości budzić mogą surowe kary, proponowane w projekcie ustawy, dla sprawców określonych tam czynów zabronionych. Dlatego też, biorąc pod uwagę doświadczenia z innych państw, gdzie podobne ustawodawstwa pod pozorem walki z „mową nienawiści” były i nadal są wykorzystywane przeciwko różnym „nieprawomyślnym” osobom czy grupom, projekt irlandzkiej ustawy należy ocenić zdecydowanie negatywnie.

Patryk Ignaszczak – analityk Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris